Jodenvervolging in foto’s, expositie – Amsterdam
De vervolging van de Joden in Nederland tijdens de Duitse bezetting is uitvoerig in beeld gebracht. Zowel professionele fotografen als amateurs maakten aangrijpende foto’s van deze donkere periode. Veel foto’s zijn bewaard gebleven. Daarin onderscheidt Nederland zich van andere door nazi-Duitsland bezette landen. Op 28 januari 2019 opent in het Nationaal Holocaust Museum i.o. de door het NIOD samengestelde tentoonstelling De Jodenvervolging in foto’s. Nederland 1940-1945.
Nederland had van de bezette Westeuropese landen relatief het grootste aantal Joodse slachtoffers. In totaal hebben hier 104.000 van de ongeveer 140.000 Joden de Holocaust niet overleefd (75 procent). De meesten van hen werden vermoord in de concentratie- en vernietigingskampen van de nazi’s. Tijdens het geleidelijke proces van concentratie en isolatie naar deportatie leefden veel Joden tussen hoop en vrees. De moord op de in Nederland woonachtige Joden begon in juli 1942, toen de eerste transporten naar het vernietigingskamp Auschwitz plaatsvonden.
Een groot aantal foto’s is gemaakt door professionele fotografen, meestal in opdracht van Duitse instanties voor gebruik als propaganda. Daarnaast waren er ook talloze amateurs, die de vervolging en de deportatie van de Joden fotografeerden. Het NIOD (Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies) beheert veruit de grootste fotocollectie over dit thema en deed uitgebreid onderzoek naar de visuele geschiedenis van de Jodenvervolging in Nederland. Talloze archieven in binnen- en buitenland werden geraadpleegd; dit heeft geleid tot de ontdekking van vele nog onbekende foto’s.
Representatief overzicht
De tentoonstelling toont een groot en representatief overzicht van de fotografische vastlegging van de Jodenvervolging. De beelden laten op indringende en confronterende wijze de gevolgen van de anti-joodse maatregelen in bezet Nederland zien. Ze getuigen van het genadeloze optreden van de Duitse bezetter, de medewerking van Nederlanders aan de deportaties, maar ook van de hulp aan onderduikers en van het dagelijkse Joodse leven tijdens de bezetting. Daarnaast is er aandacht voor de naoorlogse opvang van de weinige overlevenden uit de kampen en degenen die terugkeerden uit de onderduik.
Visuele geschiedenis
De Jodenvervolging in foto’s. Nederland 1940-1945 is de eerste grote tentoonstelling waarin de visuele geschiedenis van de Jodenvervolging in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt getoond. Van de samenstellers van de tentoonstelling, René Kok en Erik Somers, wordt bij de opening het boek De Jodenvervolging in foto’s. Nederland 1940-1945 gepresenteerd, een uitgave van WBooks in Zwolle.
De tentoonstelling is een samenwerkingsverband van het Joods Cultureel Kwartier, het NIOD en het Topographie des Terrors in Berlijn. Vanaf 30 oktober 2019 tot mei 2020 is de tentoonstelling te zien in het museum en documentatiecentrum Topographie des Terrors in het centrum van Berlijn.
Locatie: Nationaal Holocaust Museum i.o., Plantage Middenlaan 27, 1018 DB Amsterdam
Entree: kijk op de website van het museum voor toegangsprijzen en openingstijden
Fotocredits: Nederlandse medewerkers van de SD controleren de persoonsbewijzen van joodse handelaren op de postzegelmarkt op de Nieuwezijds Voorburgwal in Amsterdam. – Bart de Kok, NIOD, zomer van 1942 (Met toestemming gebruikt)
