Waar zijn de Russische Joden? – column Hanneke Gelderblom

Zelden heb ik deze week, bij dit mooie zomerweer, zoveel uren tv gekeken. Dat zal toch wel te maken hebben met het feit dat ikzelf een onderduikkind ben. Angst voor oorlog blijft levenslang bij je. Die onzinnige oorlog tegen Oekraïne, die niet eens oorlog mag heten, gaat onverkort door omdat neo-tsaar Poetin blijft beweren dat het zijn taak is neonazi’s te bestrijden, zeker wanneer die volgens hem in de tot ‘het Groot Russische Rijk’ behorende provincie Oekraïne wonen. Dat president Zelensky zelf Joods is speelt kennelijk geen enkele rol.

Stille Joden

Deze oorlog is een constante schending van, ook door Rusland getekende, internationale verdragen. Volgens Vladimir Poetin is het ontvoeren en verplicht in Rusland adopteren van Oekraïense kinderen, en het volgens zijn oorlogsgeneraals bombarderen van restaurants, ziekenhuizen en scholen allemaal toegestaan, want je noemt die gebouwen legercentra en dan mag het. Opvallend is daarbij de oorverdovende stilte van de Joodse gemeenschap in Rusland zelf. Net als zovele Russen durven kennelijk ook zij hun stem niet te laten horen. En in hoeverre Oekraïne vanuit Israël steun krijgt blijft uit militair strategische redenen een vraagteken.

Woede-uitbarsting

De opmars van Jevgeni Prigozjin met zijn eigen Wagner-manschappen vanuit het zuiden van Rusland tot bijna 200 kilometer ten zuiden van de hoofdstad Moskou moet bij Poetin niet alleen tot een ongekende woede-uitbarsting maar ook tot paniekgevoelens hebben geleid. Want binnen het Russische leger leken leiders in het veld zich best aangetrokken te voelen tot de muiterij van Prigozjin. 

Wandje

Mij viel op dat van de vele Nederlandse tv-commentatoren niemand een opmerking maakte over de plek waar Poetin op zaterdag zijn eerste toespraak hield,  Dat bruine houten wandje waar kennelijk gauw nog even aan beide kanten een vlag was neergezet is volgens mij echt niet zijn gebruikelijke werkkamer. Het was ook niet een van de andere zalen in het Kremlin, waar veel met goudversierde stoelen vooral de bedoeling hebben bewondering te oogsten. Zat Poetin bij die eerste tv-rede voor alle zekerheid toch maar in een bunker?

Operettepakken

Wat Poetin later in de week beweerde, na het afdalen van de met een rode loper belegde lange trap naar een ommuurd plein vol met soldaten in operettepakken, over ‘de volstrekt herstelde rust’ in zijn land is natuurlijk een leugen. Dat zijn imago wereldwijd een deuk heeft opgelopen staat vast. Alleen hijzelf is overtuigd van zijn ongeschonden macht.
Aan dit soort shows zijn de Russen al meer dan honderd jaar gewend, ook in de Joodse gemeenschap. Men kijkt of men het ook gelooft blijft een vraagteken.

Thee of raam?

Vrijheid van meningsuiting bestaat in Rusland immers niet: de televisie vertelt alleen wat van Poetin mag. Memorial, de belangrijkste mensenrechtenorganisatie, is verboden en behalve de oost-orthodox christelijke patriarch Kiril houden alle andere religieuze leiders, dus ook de rabbijnen zich muisstil. Inmiddels is het privévliegtuig van Prigozjin in Wit-Rusland geland. Zijn plannen zijn nog onbekend. Ik denk dat hij geen kopje theedrinkt dat niet eerst door iemand anders is geproefd.  
Hij zal voorlopig daar beslist op de begane grond willen wonen, want uit het raam vallen is niet wat hij van plan is, ook al heeft Poetin toegezegd hem niet te zullen vervolgen. Want iedereen weet dat een dergelijke belofte niets waard is.

Joden machteloos

Kan en wil de Joodse gemeenschap in Rusland iets doen? Ik betwijfel het,  overleven is net als bij alle Russische burgers ieders eerste doelstelling en de Joodse inwoners van Oekraïne inclusief de niet gevluchte rabbijnen steunen vooral het heroveren van alle ingenomen dorpen en steden.

Lees ook:
Poetins paranoia – column Hanneke Gelderblom
‘Wat bezielt Vladimir Poetin? Het is een vraag die velen bezighoudt en waarop tal van deskundigen een antwoord proberen te geven. Als Eerste Kamerlid en als lid van de Parlementaire assemblee van de Raad van Europa heb ik vijf jaar lang zowel Rusland als Oekraïne meerdere malen bezocht. Na het einde van de Sovjetunie maakte Rusland in 1991 een vorm van ontluikende democratie door…’