‘Mijn vriendin Anne Frank’ – boekrecensie

In ‘Mijn vriendin Anne Frank’, zo promoot de uitgever dit boek, ‘schetst Hannah Pick-Goslar  een intiem portret van haar vriendschap met Anne Frank, wie ze in 1933 ontmoet. Gedurende zeven jaar zijn de vriendinnen onafscheidelijk, totdat Anne onderduikt.’ Wij weten inmiddels, na honderden boeken over of rond Anne Frank, dat Hannah ‘Hanneli’ Goslar niet de enige vriendin was van Anneliese ‘Anne’ Frank. Zo was er bijvoorbeeld Jacqueline van Maarsen, met ‘Je beste vriendin Anne’ en ‘Ik heet Anne, zei ze, Anne Frank’.

Bergen-Belsen

Dat moge af en toe enigszins commercieel of onsmakelijk overkomen, op zich is er niks mis mee, want de Sjoa kan niet genoeg gememoreerd worden, zeker voor kinderen door iemand die het nog allemaal meemaakte. Of zoals de uitgever het vermeldt: ‘Uiteindelijk ontmoeten ze elkaar nog één keer in Bergen-Belsen, vlak voor Anne sterft. Gedurende haar leven heeft Hannah zich steeds ingezet voor de nagedachtenis aan haar vriendin.’

Draaideur

Tsja. Alleen zijn er, want zo werkt de markt, inmiddels meer boeken over Anne of haar omgeving verschenen dan er in die draaideur in het Achterhuis zouden passen – naar schatting honderden. En dat leidt soms tot wat wel eens een wedstrijd lijkt, wie Anne’s ‘allerbeste vriendin’ is geweest. Van Goslar zelf verscheen al een kinderversie van haar herinneringen ‘Anne Frank, mijn beste vriendin’. Die commerciële drang is ook aan dit boek niet vreemd. De buurmeisjes Anne en Hanneli ravotten wat af, waarbij uiteraard Anne ‘met haar pagekopje’ het drukke kind is, zoals iedereen in al die herinneringsboeken haar gekend heeft.

Geheugenverlies

Maar zeker in dit boek, wreekt zich dat de geïnterviewde van negentig gebeurtenissen van 75 jaar daarvoor zich niet meer precies herinnert. Uit de bibliografische verantwoording achterin het boek blijkt dan ook dat interviewster annex schrijfster Dina Kraft zich behoorlijk heeft moeten documenteren om met die research de lacunes te vullen.

Dat mag. Maar kwalijk is dan wel dat ze al die historische informatie in de mond van Goslar legt, waardoor die een lokale versie van Loe de Jong lijkt op te lepelen, met gebeurtenissen waar de toen tienjarige nauwelijks bij geweest kan zijn. Ze zal de dreunende nazi-laarzen bewust meegemaakt hebben, of de Duitse inval op pagina 70, maar dat zij, als puber uit Zuid, de Februaristaking van nabij heeft gezien, dat is niet erg geloofwaardig. Op pagina 90 levert de lichte jaloersheid op de ‘nieuwe vriendin’ Jacqueline van Maarsen nog enige authenticiteit aan de memoires. Maar na de onderduik van de familie Frank in de zomer van 1942 gaat het nog enkel over Goslars eigen tocht van Westerbork naar dat Bergen-Belsen.

Spring-in-‘t-veld

En zo verloopt het boek langs voorspelbare lijnen, zonder dat we iets meer te weten komen over Anne persoonlijk, waar memoires toch voor bedoeld zijn. Behalve de jeugdherinnering dat Anne als truc om aandacht te krijgen haar arm uit de kom kon laten schieten, wat mij overigens nogal onwaarschijnlijk voorkomt, valt in dit boek over Anne nauwelijks meer te lezen dan wat al in alle memoires en biografieën stond: dat het een aandachttrekkende spring-in-‘t-veld was. Dit boek voegt weinig nieuws toe, omdat het eigenlijk over Hannah Goslar gaat. Anne komt alleen van pakweg pagina 32 tot 105 (deels) ter sprake – zelfs als we Bergen Belsen meerekenen is dat krap tachtig pagina’s op een totaal van 339 aan herinneringen.

Aliya

Hannah Goslar ging na de wereldoorlog op aliya naar Israël, verzorgde over de hele wereld nog vele lezingen over Anne, stierf in 2022 op 93-jarige leeftijd maar kreeg nog 3 kinderen, 11 kleinkinderen en 31 achterkleinkinderen. Dat is in elk geval een authentieke troost, waar geen aanvullende research aan te pas hoeft te komen.

Titel: ‘Mijn vriendin Anne Frank’
Auteur: Hannah Pick-Goslar
Uitgeverij: A.W. Bruna Uitgevers / fonds Lev
Vertaling: Robert Neugarten
ISBN: 9789400516755
Prijs: 22,99 euro