Schrijver Amos Oz overleden op 79-jarige leeftijd

De Israëlische schrijver en publicist Amos Oz is overleden aan de gevolgen van kanker, zo maakte zijn dochter vandaag op Twitter bekend. De auteur werd 79 jaar oud. Geregeld werd hij genoemd als een kanshebber voor de Nobelprijs voor Literatuur. Oz schreef een veertigtal boeken, waarvan 14 romans. De brievenroman ‘Black Box’ en het familiedrama ‘Een verhaal van liefde en duisternis’ behoren tot zijn bekendste werken. Oz was ook vredesactivist. Hij was een van de eerste Israëli’s die pleitte voor een tweestatenoplossing in het conflict tussen Israël en de Palestijnen.

Zelfmoord
Oz werd in 1939 in Jeruzalem als Amos Klausner geboren. Hij groeide op in de Amos street in de wijk  Kerem Avraham. Zijn ouders emigreerden vanuit Polen en Litouwen naar het Britse Mandaatgebied Palestina. Ze hadden elkaar in Jeruzalem op de universiteit ontmoet. Veel familieleden van Oz behoorden tot de revisionistische Zionisten, de nationalistische tak van het Zionisme. Het gezin was niet religieus, omdat vader en moeder Klausner het geloof irrationeel vonden. Oz’ moeder leed aan depressies en pleegde zelfmoord toen hij twaalf jaar oud was. Lang heeft hij hierdoor last gehad van boosheid en een schuldgevoel. Twee jaar na de dood van zijn moeder werd hij een socialistische Zionist en verliet hij zijn ouderlijk huis om in de kibboets Hulda te gaan wonen.

Kibboets
In Hulda werd hij geadopteerd door een familie en nam hij de achternaam Oz aan, wat ‘moed’ betekent. Al op jonge leeftijd begon hij met schrijven en in de kibboets kreeg hij daarom een dag per week vrij om te kunnen schrijven. Oz’ eerste publicaties waren korte artikelen in de kibboets-nieuwsbrief en in de krant Davar. Zijn eerste boek ‘Waar jakhalzen huilen’, een verzameling korte verhalen, verscheen in 1965 en zijn eerste roman ‘Elders, misschien’ kwam uit in 1965. Daarna publiceerde hij vrijwel ieder jaar een nieuw boek. In de kibboets kreeg hij met de duur meerdere dagen per week om te kunnen schrijven en lesgeven. Uiteindelijk verliet Oz uitgeverij Am Oved voor het Keter Publishing House, dat hem een exclusief contract aanbood dat hem een vast maandelijks salaris toekende, ongeacht de uitkomst.

Boeken
Zijn boeken vonden ook aftrek in het buitenland. Behalve in het Nederlands zijn ze in 36 talen vertaald. Hij publiceerde veertig boeken, voornamelijk romans. Bekende titels zijn ‘Mijn Michaël’, ‘Volmaakte rust’, ‘De derde toestand’, ‘Noem het nog geen nacht’ en ‘Dezelfde zee’. Zijn boek ‘Een verhaal van liefde en duisternis’ uit 2002 werd een wereldwijde bestseller. Dit autobiografische werk werd in 2015 verfilmd onder de regie van actrice Natalie Portman.  In 2014 verscheen zijn laatste grote roman ‘Judas’. Dit verhaal speelt zich af in het Jeruzalem van de jaren vijftig, de jaren waarin hij zelf jong was. Van 1987 tot 2005 was hij hoogleraar Hebreeuwse literatuur aan de Ben-Gurion Universiteit van de Negev in Beer Sjeva. Dit instituut beheert ook een speciaal archief met zijn handschriften en brieven.

Onderscheidingen
Oz werd gedurende zijn leven overladen met onderscheidingen, ridderorden en doctoraten. De meesten ontving hij na het jaar 2000. Een greep uit zijn prijzenkast: de Brenner prijs (1976), de Bernstein prijs (1983), de Israël prijs voor Literatuur (1998), de Goethe prijs van de stad Frankfurt (2005), de Primo Levi prijs (2008), de Jonas Weiss Memorial Award (2009), de Franz Kafka prijs (2013), The Jewish National Award (2014), de Jing Dong Literary Prize (2017), de Mount Zion Award (2017) en de Yasnaya Poliana prijs (2018). Ondanks de vele prijzen en titels wist Oz de Nobelprijs voor de Literatuur niet in de wacht te slepen. In de laatste vijftien jaar van zijn leven werd hij vrijwel altijd tot de kanshebbers gerekend.

Vredesduif
Naast dat hij boeken schreef en les gaf aan de universiteit was Oz – die in twee oorlogen meevocht – ook een vredesactivist. In 1967 was hij een van de eerste Israëli’s die pleitte voor de zogenoemde tweestatenoplossing, waarin een onafhankelijke Palestijnse staat kan bestaan naast de staat Israël. Vaak zei Oz dat de buren geen vrienden hoeven te worden, maar dat ze op termijn mogelijk meer zouden kunnen samenwerken. Oz voorzag op de verre termijn zelfs economische samenwerking en een politieke confederatie voor zich. In 1978 was hij een van de oprichters van de vredesbeweging Vrede Nu. Oz was ook een goede vriend van de in 2016 overleden Israëlische staatsman Shimon Peres, eerst een havik en later een vredesduif. Op diens staatsbegrafenis gaf hij een toespraak.