Belgische minister Jambon op CIDI-symposium

De aanwezigheid van de Belgische vice-premier en minister van Veiligheid en Binnenlandse Zaken Jan Jambon op een symposium over terrorisme in Den Haag,  leidde woensdag tot positieve verbazing bij de meer dan driehonderd aanwezigen. Ronnie Eisenmann, voorzitter van het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI), dat het dagvullende programma organiseerde, zei dat het hem niet zou hebben verrast als deze eerste spreker van de dag had moeten afzeggen vanwege de situatie in zijn land, dat nog aan het bekomen is van de terreuraanslagen van vorige week in het centrum van Brussel en op luchthaven Zaventem. “Niet alleen kwam hij vanmorgen zijn woord keurig na, pas na zijn voordracht vertrok hij naar Washington voor een bezoek aan President Obama. Want in die volgorde was hij ook uitgenodigd: eerst het CIDI en daarna pas Obama.” Het leverde de minister een groot applaus op.

Een getormenteerd land
Het symposium ‘Terrorisme Israël en Internationaal recht’ ging van start met een moment stilte voor de slachtoffers van de aanslagen in België. Jambon opende zijn toespraak met de woorden: “Voor u staat een minister van een getormenteerd land. Ik heb nog nooit iets meegemaakt dat mij zo uit het lood heeft geslagen als de gebeurtenissen van vorige week, waarbij bommen zijn ontploft op een boogschut van mijn kabinet”. Hij gaf aan dat pas over enkele jaren duidelijk zal zijn wat deze terreurdaden met de Belgische samenleving hebben gedaan.

Straatfeesten na aanslagen
Opzienbarend was Jambons mededeling dat er in sommige Brusselse wijken als reactie op de aanslagen straatfeesten werden gehouden. “Dat er sympathie bestaat voor terreur is een feit”, voegde de minister daaraan toe. Hij sprak over ‘een wij/zij verhaal’, waarbij de vredelievende gemeenschap “niet tegenover de moslimgemeenschap, maar tegenover de gewelddadige extremisten is komen te staan. Die breuklijn loopt dwars door de moslimgemeenschap heen.”

Op zoek naar een nieuw evenwicht
Jambon beschouwt het als de opdracht van de overheid om mensen zich weer veilig te laten voelen, te beschermen en ervoor te zorgen dat levensgewoonten niet beïnvloed gaan worden door angst. “We zullen ons bewust moeten zijn van een conflict tussen persoonlijke vrijheid en de collectiviteit. We zullen op zoek moeten naar nieuwe evenwichten tussen veiligheid en vrijheid, privacy.” Dat die persoonlijke vrijheden zullen worden ingeperkt, was duidelijk. “In onze persoonlijke vrijheden zullen we de gevolgen van terroristische aanslagen gaan voelen.” Hij kondigde aan dat beperkingen waar van toepassing zullen worden opgelegd. “Het is niet langer vrijheid, blijheid. Een zero-risk samenleving bestaat niet. Dat is een illusie. Veiligheid zal een onderdeel moeten worden van het sociale contract, waarbij we op zoek zullen moeten naar een juist evenwicht en controlemechanismen,” aldus Jambon.

Counter-narrative nodig
Over de plegers van de aanslagen in België en elders sprak Jambon: “Er staan ons nog aartsmoeilijke tijden te wachten. Terroristen zijn specialisten en een moeilijk te bekampen vijand. We hebben de propaganda-highway helemaal afgestaan aan groepen als IS.” De minister pleitte voor een ‘counter-narrative’. “We moeten durven nieuwe elementen in de weegschaal te plaatsen om de balans tussen veiligheid en vrijheid terug te brengen in de samenleving,” aldus Jambon.

Voormalig CIA-directeur James Woolsey
De Belgische minister was zeker niet de enige spreker van de dag. Zijn toespraak werd gevolgd door Alan Baker, voormalig ambassadeur van Israël in Canada. De meeste aandacht, ook in de Nederlandse media, ging echter uit naar James Woolsey, voormalig directeur van de Amerikaanse veiligheidsdienst CIA. Woolsey pleitte voor minder politieke correctheid bij de bestrijding van terrorisme: “Terrorisme kan je niet bestrijden als je het niet helder kan benoemen.” Weinig goeds had hij te zeggen over het nucleaire akkoord tussen de Verenigde Staten en Iran, dat hij als een farce betitelde. “Voor zover Iran niet al een nucleair wapen heeft, maakt de deal met de VS het een stuk eenvoudiger om die alsnog te ontwikkelen.” Als grootste bedreigingen voor de VS, Europa en Israël wees hij Iran, IS en Noord-Korea aan. Over de bestrijding van terrorisme was hij somber gestemd.

Dershowitz via Skype
Enigszins teleurstellend was het feit dat de bekende auteur, jurist en Harvard-professor Alan Dershowitz niet in levende lijve aanwezig was in het statige pand van Sociëteit De Witte aan het Haagse Plein. In plaats daarvan kwam een Skype-verbinding tot stand met New York, waar de niet onomstreden hoogleraar van achter zijn PC in zijn woning in New York de volle zaal toesprak. Hij pleitte ervoor dat het Internationale Strafhof in Den Haag zich zou uitspreken over de vraag wat landen mogen doen tegen terroristen die zich achter menselijke schilden verstoppen. Het misbruik van het recht door terreurorganisaties als Hamas noemde hij een verschijnsel dat kan worden omschreven als ‘wrongs that come from rights’. In dezelfde adem sprak hij over de ‘dead baby strategy’ die met succes door Hamas wordt toegepast in Gaza. “Deze praktijk moet beter aan het licht worden gebracht zodat het effectief kan worden bestreden,” aldus de auteur van The Case for Israel.

Overige sprekers
In het tweede deel van het symposium kwam het Openbaar Ministerie aan bod bij monde van Alexander van Dam, plaatsvervangend Hoofdofficier van Justitie (onder andere bekend als openbaar aanklager in de zaken tegen de Hofstadgroep en Mohammed B.) en Bart den Hartigh, landelijk Officier van Justitie  verantwoordelijk voor terrorismebestrijding. Hoogleraar Terrorisme en Contraterrorisme Edwin Bakker ging in op radicalisering en jihadistisch terrorisme. Hekkensluiter was Eli Behar, voormalig hoofd van de juridische afdeling van het Israëlische veiligheidsagentschap Shin Bet.