Boek met verhalen over synagoge in het Rembrandthuis verschenen
Onlangs is een boek verschenen met verhalen die in en rond het voormalige woonhuis van Rembrandt van Rijn spelen. Het boekwerk gaat onder meer over twisten binnen de Joodse gemeenschap, een moordaanslag op een dominee door een Joodse puber en over een kleine synagoge in het beroemde Rembrandthuis. Deze verhalen speelden zich rond het jaar 1800 af en zijn waar gebeurd. Auteur Jaap Colthof ontdekte dat er onder zijn voorouders roemruchte personen waren, waarover verhalen verteld kunnen worden. Hij verzamelde ze en schreef ze op in Van moordenaar tot rabbi: Markante verhalen uit Joods Amsterdam rond 1800, dat is uitgekomen bij Uitgeverij Van Praag.
Een van verhalen gaat over een huissynagoge, die van 1862 tot 1906 in het Rembrandthuis gezeten heeft. De woning was in het bezit van de Joods-Amsterdamse familie Spitz. In deze jaren werden er extatische gebeden met een kabbalistische teneur in het Rembrandthuis gehoord, terwijl de Kabbala bij de Nederlandse Joden vrijwel geen ingang vond. Colthofs overgrootmoeder, geboren Spitz, woonde in het Rembrandthuis en mede daardoor is hij erop gekomen om dit boek te maken. Colthof verzamelde onder meer verhalen over de Joodse Abrahem Prins die in 1806 het oprichten van een Joods legercorps door koning Lodewijk Napoleon te saboteren.
In 1858 trachtte een Joodse tiener in Amsterdam tijdens een propvolle kerkdienst in de Schotse zendingskerk (nu het gebouw van de Nieuwe Komedie) een dominee, die zelf van Joodse afkomst was, te vermoorden. De aanslag mislukte, de jonge moordenaar werd uiteindelijk een groot Joods geleerde aan het Theologisch Seminarium in Londen. In het Nederland van die tijd bleven woede-uitbarstingen tegen de Joden als gevolg van deze moordaanslag uit. Er werden in die tijd volgens het boek wel meer misdadige acties gepleegd. Toen een Duitse reformrabbijn in 1859 zijn nieuwe ideeën in Amsterdam wilde propageren, werd hij door een Joodse massa bijna gelyncht en kon hij slechts met de grootste moeite en onder politiebegeleiding zijn huis veilig bereiken. Vrijwel onmiddellijk daarna verdween hij naar Amerika, waar hij in Chicago een benoeming kreeg als reformrabbijn.
Amsterdam is eeuwenlang een belangrijk centrum geweest van het Joodse leven. In de periode rond 1800 telde de stad echter relatief weinig wereldvermaarde Joodse denkers en bleef zodoende in de geschiedenisboeken onderbelicht. Met de release Van moordenaar tot rabbi wordt nu in die lacune voorzien.
