‘De pier van Gaza’ die er nooit kwam – achtergrond

De Amerikaanse president Joe Biden had het nog zo beloofd: de aanleg van een havenpier op de kust van Gaza om tonnen voedsel, medicijnen en hulp per dag in te voeren. Zo beloofde hij de noodlijdende burgerbevolking van de Gazastrook te helpen. Echter, de kunstmatige zeearm kwam er niet. Het project kwam wel van de grond, maar stortte toch ineen. Hoezo? En welke rol heeft wijlen premier Wim Kok in dit verhaal?

Biden kondigde in maart zijn plan aan voor een kunstmatige pier op het strand van Gaza voor de aanlevering van hulpgoederen vanaf zee. Hij verwees naar D-Day, de dag in 1944 waarop de geallieerden landden op de strand van Normandië om West-Europa te bevrijden van de nazo-bezetting. Wat toen kon, kan nu ook met een hulplanding, zo was het idee van Biden en zijn regering.

Droppings

Uiteindelijk zouden via de pier dagelijks twee miljoen maaltijden Gaza kunnen worden binnengebracht: genoeg om de gehele bevolking te voeden. Dat scenario is nooit werkelijkheid geworden. De pier, die 215 miljoen euro aan Amerikaans belastinggeld kostte, zou ook een alternatief zijn voor droppings van voedsel en hulpgoederen boven Gaza. Daarbij ging teveel mis: zo verdronken Gazanen in de zee om het eten en de spullen te vinden.

Hoge golven

Nadat Biden de opdracht had gegeven om de pier te bouwen, gingen amfibietroepen van het Amerikaanse leger samen met de marine aan de slag. Binnen twee maanden werd de zeearm door meer dan duizend Amerikanen neergelegd. De aanleg zat echter tegen vanwege slecht weer en ook moest de pier tot twee keer toe worden verplaatst. Hoge golven deden de later rest: niet alle konden vrachtwagen eraf rijden, want door de deining liepen ze het risico in zee te belanden.

Chaos

Echter, al de eerste twee dagen na de opening van de pier ging het mis. Twee vrachtauto’s vol voedsel en hulp werden, eenmaal bij het strand, geplunderd door Gazanen. De Amerikanen werkten samen met Verenigde Naties en hun hulporganisatie World Food Project (WFP). Zij en andere hulporganisaties stonden op het strand, zodat niet één Amerikaanse militair voet op Gazaanse bodem zou hoeven zetten. Omdat de chaos te groot was en de veiligheid van ngo-medewerkers niet kon worden gegarandeerd, moest de pier snel dicht.

Volle vrachtwagens

Na twee dagen gesloten te zijn kwam de hulp weer op gang en in de weken erna ging er ongeveer duizend ton aan voedsel, medicijnen en hulpgoederen via de pier naar de Gazastrook. Dat waren 137 volle vrachtwagens. Om tot Bidens beoogde twee miljoen maaltijden per dag te komen, zouden er echter dagelijks zeker vijfhonderd vrachtauto’s met eten nodig zijn. Dat aantal werd bij lange na niet gehaald, onder meer door tegenvallend weer.

Zwaar weer

Eind mei sloegen bij ruw weer vier marinescheepjes die de pier op zijn plaats moesten houden los. De pier werd ook zelf beschadigd. Er volgden reparatiewerkzaamheden en twee weken later kon de gerepareerde pier worden teruggeplaatst. Echter, op 14 juni moest hij opnieuw worden weggehaald, omdat er wederom zwaar weer op komst was. Op 19 juni werd de pier voor de laatste keer op zijn plek gezet, maar niemand gebruikte hem toen nog. Op 28 juni werd hij losgekoppeld en weggesleept.

Helikopters

Ook wees WFP een beschuldigende vinger naar Israël. Dat werd ervan verdacht de pier opzettelijk tegen te werken of zelfs te ‘misbruiken’. Bij de reddingsactie van vier gegijzelden zou de zeearm zijn gebruikt als platform voor helikopters om op te landen. Op die manier konden de gegijzelden snel weggehaald worden uit Gaza en in veiligheid gebracht worden. Volgens de VN kostte deze operatie 270 Palestijnen het leven.

Missie voltooid

President Biden moest begin juli toegeven dat zijn pier-project was mislukt. “Ik ben teleurgesteld dat sommige van de dingen die ik heb voorgesteld niet zo succesvol zijn geweest, zoals de haven die we vanuit Cyprus hebben aangelegd. Ik had gehoopt dat dat succesvoller zou zijn,” zei Biden tijdens een persconferentie in Washington DC. Vorige week hakte de regering definitief een knoop door: de kunstmatige pier zou nooit meer terugkeren. Daarmee is de missie ‘voltooid’.

Ashdod

In plaats van de hulpgoederen aan land te brengen met het project van Biden, worden ze straks via de haven van Ashdod aangeleverd. Daar gaan ze op vrachtwagens om via grensovergang Erez met Gaza de strook in te rijden. Via deze weg wordt alles ook goed gecheckt door Israël. Vice-admiraal Brad Cooper, plaatsvervangend commandant bij het Amerikaanse Centraal Commando, stelde vorige week in een persbriefing vast dat deze route ‘duurzamer’ zal zijn.

De haven van Kok

Het idee van Biden voor een haven in Gaza was echter niet nieuw. In de jaren negentig beloofde toenmalig premier Wim Kok (PvdA) dat Nederland ene havenpier zou bouwen in Gaza. Het was een geschenk van Den Haag aan de Palestijnse Autoriteit (PA) van, toen, president Yasser Arafat. Die wilde de haven graag hebben, maar door wanbeleid door en corruptie in de PA kwam de haven van Kok er nooit.