Euthanasie-komedie uit Israël

Een komedie over euthanasie. En dan nog wel in Israël, waar het onderwerp extra gevoelig ligt vanwege de politieke en religieuze context. Tal Granit en Sharon Maymon wisten waar ze aan begonnen bij het maken van The Farewell Party. Maar het schrijvers- en regisseursduo, dat al elf jaar samenwerkt, is erin geslaagd zware onderwerpen als dementie en zelfbeschikking op een luchtige, en vooral menselijke manier te benaderen. The Farewell Party is daarmee een blockbuster in Israël en de terechte publieksfavoriet op het filmfestival van Venetië. Vanaf dit weekend is de film ook in de Nederlandse bioscopen te zien.

Zelfmoordmachine
We volgen de bewoners van een verzorgingstehuis in Jeruzalem. De terminaal zieke Max kan zijn bed niet meer uit, hij heeft doorligplekken en schreeuwt het uit van de pijn. Hij is vastberaden: hij wil sterven. Maar het verzorgingstehuis doet er alles aan om zijn leven zolang mogelijk te rekken. Zijn vrouw kan het niet meer aanzien. ‘Ze laten hem leven alsof sterven een misdaad is.’ Met een groepje gelijkgestemden besluit Max’ vriend Yehezkel een soort zelfmoordmachine in elkaar te knutselen. Zo kunnen de euthanasiewetten worden omzeild: omdat Max zelf op de knop drukt, pleegt hij zelfmoord. Maar wel op een humane manier, via een dodelijke injectie.

Al snel gaat het gerucht dat Yehezkel mensen helpt te sterven, als een lopend vuurtje door het tehuis. Tegen wil en dank wordt hij degene naar wie mensen zich wenden om dierbaren uit hun lijden te verlossen. Maar wanneer zijn eigen vrouw Levana steeds verder wegglijdt in dementie, kan hij haar niet helpen. Ook al smeekt zij hem om haar te laten gaan.

Pleidooi
The Farewell Party is een vurig pleidooi voor legalisering van euthanasie. Het idee voor de film ontstond toen de grootmoeder regisseur Sharon Maymons partner in 2006 aan kanker overleed. Na een jarenlange worsteling was ze eindelijk verlost van de pijn. Toch probeerden artsen haar nog een halfuur lang te reanimeren.

“We hopen echt dat de film iets gaat veranderen,” zegt regisseur Tal Granit, tijdens een skype-interview, op de Nederlandse voorpremière in het Amsterdamse filmmuseum EYE. “Maar ik heb er een hard hoofd in. De meeste inwoners van Israël zijn seculier, maar de staat is religieus en de regering zo conservatief dat ik niet denk dat euthanasie hier ooit legaal wordt.”

Als terminale Israëli’s op een waardige manier willen sterven, moeten ze uitwijken naar Zwitserland, waar het legaal is, vertelt Granit. “Tenminste, als ze het kunnen betalen. Er zijn ook verhalen van mensen die hun partner doden en daarna zelfmoord plegen, omdat er geen andere optie is.” Volgens Granit kan Israël veel van Nederland leren. “Op de belangrijkste momenten in het leven, bij de geboorte en de dood, hebben jullie zoveel meer vrijheid om te kiezen. We zijn jaloers op jullie.”

Komisch
Het is opmerkelijk dat hoewel The Farewell Party handelt over leven, dood en keuzevrijheid, religie en politiek nauwelijks een rol spelen. Behalve dan in de komische openingsscène, waarin Yehezkel aan de telefoon letterlijk voor God speelt, om een vriendin met galmende stem te vertellen dat de hemel vol zit, dus dat ze nog even moet wachten. Regisseur Granit, lachend: “Na die openingsscène is God even naar het toilet. Het gaat ook niet om God. Het gaat ons om de menselijke benadering: hoever ga je om je geliefden te helpen?”

Door dit soort levensvragen op een luchtige manier te benaderen, hebben Granit en Maymon een ontroerende zwarte komedie afgeleverd. De acteurs, stuk voor stuk golden oldies uit de Israëlische theaterwereld, zijn voortreffelijk, maar bijna zonder uitzondering de tachtig gepasseerd. Het tempo ligt daardoor laag, wat de spanningsboog niet altijd ten goede komt. Ook was de scène waarin de vriendengroep spontaan een chanson ten gehore brengt, beter achterwege gelaten. Maar de absurde misverstanden en gevatte dialogen maken dat ruimschoots goed. Al met al is The Farewell Party een niet te missen pareltje. [bl]

Bekijk hier de trailer