Excuses in Portugal na omstreden uitspraak over redder van Joden
In Portugal is tumult ontstaan na een uitspraak van een rechtse politicus over Aristides de Sousa Mendes, een Portugese consul die in de Tweede Wereldoorlog Joden redde. Dit meldt persagentschap JTA. Vice-president Abel Matos Santos van de rechts-conservatieve CDS-PP noemde de diplomaat van weleer ‘hun leenhaai’. De Joodse gemeenschap van Lissabon heeft bezwaar gemaakt tegen de antisemitische uiting van Matos Santos. Een ‘leenhaai’ is een geldwoekeraar, een term die door antisemieten wordt gerelateerd aan de Joden.
In 2012 haalde Matos Santos op Facebook De Sousa Mendes aan, die in de oorlog consul-generaal was en tegen de Portugese regels in duizenden Joden visa gaf om uit bezet Frankrijk te ontkomen. ‘Waarom de Sousa Mendes verdedigen? Die was een leenhaai van de Joden’, schreef Matos Santos op Facebook. Israël erkende Sousa Mendes in 1966 als een Rechtvaardige onder de Volkeren, een titel voor niet-Joden die tijdens de Sjoa hun leven riskeerden om Joden te redden.
De Joodse gemeenschap in Lissabon is geschrokken door de Facebookpost, die vorige week bekend werd. In een verklaring, waarin de opmerking van Matos Santos werd veroordeeld, noemde de Joodse gemeenschap het ‘een belediging voor alle geredde Joden en niet-Joden’ van de nazi’s. De Joodse verklaring haalde de media en werd ondersteund. Het is onduidelijk of de gemeenschap stappen tegen Matos Santos wil nemen.
Matos Santos zei vervolgens dat zijn woordkeuze ‘ongelukkig’ was, maar voegde er wel aan toe dat hij gelooft dat zijn commentaar ‘een voortgaand debat over de motieven van de Sousa Mendes weerspiegelt’. Niettemin is het debat ‘volledig irrelevant in het licht van de geredde levens’, aldus Matos Santos. “Ik wil me oprecht verontschuldigen voor het leed dat ik heb veroorzaakt door woorden die ik jaren geleden heb opgeschreven en die nu opportunistisch uit de context zijn gehaald”, schreef Matos Santos in een open brief die hij vrijdag stuurde aan president José Oulman Carp van de Joodse Gemeenschap in Lissabon.
