Familie Katz krijgt slechts één schilderij terug
Een adviescommissie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) onder leiding van jurist Willibrord Davids heeft een verzoek van de familie voor de teruggave van 188 schilderijen van zeventiende eeuwse meesters afgewezen. Volgens de familie, die tegenwoordig in Amerika woont, behoorden 189 werken toe aan de Joodse broers en kunsthandelaars Benjamin en Jacob Katz. Slechts één werk blijkt nu aan de voorwaarden voor ‘roof’ te voldoen: ‘Man met hoge baret’ van Ferdinand Bol. Het doek hangt in Museum Gouda.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden veel dure, historische kunstwerken van Joodse kunsthandelaars ontvreemd. Dat gebeurde onder verschillende omstandigheden. Joodse kunsthandels moesten hun kunst gedwongen afgeven of werden zelfs beroofd door de nazi’s of Nederlandse politie. Ook was er sprake van verlies na gedwongen vertrek naar de kampen in Oost-Europa. Gedurende de oorlog en ook daarna werden veel schilderijen geveild en door Nederlandse (rijks)musea gekocht. Een aantal doeken bleef in Duitsland of ging soms zelfs naar de Sovjetunie. De Russen namen ze dan mee als buitgemaakte ‘Duitse kunstschatten’.
Tientallen jaren na de oorlog deden overlevenden en nabestaanden van de families claims bij de Nederlandse staat en andere Europese overheden. Ze wilden de geroofde doeken, die soms al decennia in musea hingen, terug hebben. De familie Katz deed in 2007 een verzoek om 189 werken terug te krijgen. De adviescommissie van OCW – die in de afgelopen tien jaar zeker 130 van dit soort claims behandelde – ging aan de slag en komt nu dus tot de conclusie dat slechts één schilderij terug kan naar de familie Katz. Volgens de commissie kan van 188 schilderijen niet worden bewezen dat ze in bezit waren van de Joodse broers of dat er sprake was van verkoop aan de nazi’s onder dwang. In het tv-programma Nieuwsuur reageerde de Amerikaanse advocaat van de familie gisteren teleurgesteld.
In Gouda is het slechte nieuws gemengd ontvangen. Zo spreekt directeur Gerard de Kleijn van het Museum Gouda van ‘goed nieuws voor de Nederlandse musea’. “Maar het is pech voor ons museum dat de enige toegewezen claim het schilderij van Ferdinand Bol betreft. ‘Man met hoge baret’ hangt hier al meer dan vijftig jaar en het past hier ook goed. We hebben iets met Ferdinand Bol. Zijn ‘Man met hoge baret’ is gevoelig en geheimzinnig”. Over een maand gaat het doek op transport naar de Verenigde Staten, waar de familie Katz het in ontvangst zal nemen.
Zie hier het item van Nieuwsuur:
