Hardliners drukken stempel op regering Israël’

Om de deadline te halen heeft Netanyahu zware toegevingen moeten doen. Want de deadline overschrijden was geen optie. Dan zou president Reuven Rivlin verplicht geweest zijn om een andere formateur aan te stellen – van een andere partij. Dan was het over and out voor Benjamin Netanyahu.

Maar dat was dus buiten Lieberman gerekend, die tijdens de verkiezingscampagne nog zei dat bij Arabische Israëli’s die niet trouw zijn aan Israël, ‘met een bijl het hoofd zou moeten worden afgehakt’. Weinigen kijken nog verrast op van dat soort uitspraken van de ontslagnemende Israëlische minister van Buitenlandse Zaken.

Netanyahu kon dus niet zonder die andere kandidaat-coalitiepartner: Joods Huis van Naftali Bennett. De partij wil meer nederzettingen in de bezette Palestijnse gebieden en is gekant tegen de oprichting van een Palestijnse staat. Het ziet ernaar uit dat Bennett alles gekregen heeft wat hij eiste. De ministerportefeuille Justitie gaat naar zijn partij, als ook het voorzitterschap van de parlementaire commissie Grondwet, Wet en Justitie. Daarmee domineert de partij het volledige rechtssysteem. Joods Huis krijgt vermoedelijk de viceminister van Defensie, Bennett zelf wordt minister van Onderwijs. De partij is met die posten mee vertegenwoordigd in het zogenoemde Veiligheidskabinet dat in kleine kring samenkomt bij grote crisissen en oorlogen. Joods Huis krijgt in de nieuwe regering dus een stevige stem. Ondanks zijn verkiezingsoverwinning komt premier Netanyahu behoorlijk verzwakt aan de startlijn. En het zal ook de relaties met vooral de Verenigde Staten niet ten goede komen.

Netanyahu heeft in zijn onderhandelingsronde de portefeuille van Justitie niet binnen zijn eigen Likoedpartij kunnen houden, terwijl hij dat eigenlijk absoluut wilde. Maar ook Naftali Bennett wilde Justitie voor zijn partij. En de partij werd de voorbije dagen incontournable. De nieuwe minister van Justitie in Israël heet Ayelet Shaket, een jonge vrouw die nog maar twee jaar in de politiek zit. Onbesproken is ze niet. Vorige zomer nog liet ze weten dat “het hele Palestijnse volk de vijand is”. Shaket is ook voorzitter van de commissie die beslist over het benoemen van nieuwe rechters. Bij de onderhandelingen met Bennett heeft Netanyahu erop aangedrongen dat haar macht toch enigszins beperkt wordt. Of dat zo zal zijn, moet blijken.

Het afstaan van Justitie aan Joods Huis is voor Netanyahu een grote toegeving. Volgens verschillende media hebben mensen binnen Likoed gezegd dat ze ‘Bennett de prijs zullen laten betalen voor zijn lastminute-ultimatums’. Dat klinkt niet vertrouwenwekkend.

Naast Joods Huis is ook de centrumrechtse partij Kulanu in de regering gestapt. Partijleider Moshe Kahlon wordt de nieuwe minister van Financiën en zal vooral proberen de levensduurte aan te pakken. Kahlon komt uit de Likoedpartij, maar lag zodanig overhoop met Netanyahu dat hij uit de partij én uit de regering stapte en zijn eigen partij oprichtte. Ook de ultra-orthodoxe partijen Torah Judaism en Shas zitten in de regering van vijf partijen.

Met deze kleinst mogelijke meerderheid kan Netanyahu zich geen enkele dissidentie veroorloven binnen zijn eigen meerderheid. Eén man of vrouw die het niet eens is met het beleid kan de boel blokkeren. Netanyahu beseft dat en hoopt zijn meerderheid uit te breiden met leden van andere partijen die los van hun moederpartij toch de coalitie gaan steunen. Het al zo versplinterde politieke landschap in Israël zal zo mogelijk nog meer versplinteren. Er wordt gefluisterd dat hij misschien alsnog naar oppositieleider Isaac Herzog stapt om hem de ministerportefeuille Buitenlandse Zaken aan te bieden. Dat zou opmerkelijk zijn, maar op dit moment lijkt niets onmogelijk.

Het is alleszins duidelijk dat de gevormde coalitie bijzonder zwak, broos en breekbaar is. Vraag is of de oppositie in Israël daar gebruik van kan maken. Ook dat is helemaal niet zeker. Want erg sterk staat de oppositie niet. De Zionistische Unie (een samenwerking van de Arbeidspartij met voormalig minister Tzipi Livni) blijft worstelen met het duoleiderschap van Isaac Herzog en Livni. Samenwerking met Israël Ons Huis van Lieberman, dat dus voor de oppositie koos, ligt ook niet bepaald voor de hand.

Er is dus een regering, maar daarmee is voorlopig alles gezegd. Alle namen van ministers kennen we vermoedelijk volgende week pas. Maar met slechts de helft plus een van de zetels in het parlement lijkt deze regering geen lang leven beschoren. Slagkracht is er al helemaal niet. De Israëli’s zouden wel eens nóg vroeger dan vorige keer in het stemhokje kunnen staan. November 2019 – tot wanneer deze regering feitelijk zou moeten aanblijven – is helemaal niet aan de orde’.

Inge Vrancken is Midden-Oosten watcher voor het VRT-nieuws. Bron DeRedactie.be