Henny Eman, eerste premier van Aruba – in memoriam

Onlangs is Henny Eman op 76-jarige leeftijd overleden, de eerste premier van Aruba. Hij was niet alleen de eerste regeringsleider van het eiland, maar had ook Joodse wortels. Zijn broer was later ook nog een aantal jaar premier. Eman was ‘Min Pres’ voor zijn team en zorgde ervoor dat het jonge land vanaf 1986 op de rails kwam. Hij was bij elkaar ongeveer tien jaar premier.
Jan Hendrik Albert Eman, kortweg Henny genoemd, werd op 20 maart 1948 op Aruba geboren. Zijn moeder was Joods en zijn vader was protestants. Hij werd geboren in een politieke familie. Zijn grootvader – ook een Henny – was de oprichter van de christendemocratische Arubaanse Volkspartij (AVP) en zijn vader was eveneens in die partij actief.
Status aparte
Na de oprichting van het Statuut voor het Koninkrijk, in 1954, kregen de Nederlandse Antillen een zelfstandige status binnen het Koninkrijk der Nederlanden. Het eiland Aruba was economisch voldoende actief, onder andere met twee olieraffinaderijen, maar voelde zich politiek gezien achtergesteld op en gedomineerd door Curacao. Onder de Emans werd gewedijverd voor een ‘status aparte’ binnen het koninkrijk, die in 1986 kwam.
Studie
Henny Eman’s vader Albert, alias Shon A, Eman was groot pleitbezorger van de status aparte. Terwijl die in de politiek zat, studeerde Henny in Nederland. Zo ging hij rechten studeren aan de Universiteit van Leiden. Na het onverwachte vroege overlijden van zijn vader werd Henny Eman gedwongen om naast zijn studie ook een aantal zakelijke activiteiten in Leiden voor de familie te ondernemen.
Gevelsteen
Henny Eman runde in Leiden onder andere het café Het Keizertje en begon hij met enkele vrienden een zeefdrukkerij, ‘Emco Productions’ (Emans en Co). Later werd er voor hem een gevelsteen op de muur gezet. De tekst luidt: ‘Henny Eman / hier herdacht, / heeft ons bier en / plezier gebracht, / en tevens in zijn / Leidsche leven, / vrouw en vrind / iets meegegeven’.
Helpende hand
In 1977 kreeg de AVP te maken met serieuze tegenstand en had de partij nog slechts één zetel in het Eilandparlement. Eman onderbrak zijn studie om de partij een helpende hand te bieden. Zijn relatief korte verblijf op Aruba werd bepalend voor zijn verdere carrière: de politiek. Daarna keerde hij naar Leiden terug en behaalde hij zijn rechtendiploma. Hij schreef een proefschrift over de historische en juridische aspecten van de status aparte van Aruba.
Winst
Drie maanden voor de Antilliaanse verkiezingen van 1979 arriveerde Henny Eman opnieuw op Aruba. Hij werd leider van de restanten van de enige politieke partij van Aruba die nog steeds vasthield aan status aparte. De AVP werd versterkt met jonge en capabele mensen die zich kandidaat stelden voor een functie, net als Eman zelf. De verkiezingsuitslag van 1979 keerde het tij voor de AVP, die met vier zetels in het federale parlement kwam.
Eerste premier
In deze jaren groeide Eman uit tot een gerespecteerd politicus in het federale parlement. Ook lukte het om de status aparte voor elkaar te krijgen. Hij won de Arubaanse verkiezingen voor de Eilandraad van 1985 en werd een jaar later de eerste premier van Aruba, dat niet langer deel uitmaakte van de Nederlandse Antillen. Het eiland kreeg het meteen moeilijk door het vertrek van de olieraffinaderij LAGO.
Toerisme
Eman voerde een beleid van bezuinigingen en het omvormen van de economie waarin de toerismebranche een dominante rol ging spelen. Er ontstonden echter politieke spanningen over vermeende inmenging van de Cuntrera-Caruana maffiaclan. Zowel de regerende AVP als de oppositionele Movimiento Electoral di Pueblo (MEP) beschuldigden elkaar ervan de clan ruimte te hebben gegeven om Aruba te besmetten met drugshandel.
Ziektekosten
In 1989 verloor Eman de verkiezingen van de MEP, waarna hij in de oppositie plaatsnam om vervolgens in 1993 en 1994 de verkiezingen weer te winnen en als premier terug te keren. Eman bleef tot 2001 op post en won tussendoor weer verkiezingen. In zijn laatste termijn voerde hij een algemene ziektekostenverzekering in. Aruba was daarmee het eerste land binnen het Koninkrijk met een zorgverzekering voor alle ingezetenen.
Bescheiden
‘De nederigheid van Henny Eman was eveneens opvallend’, schrijft oud-medewerker Lincoln D. Gomez op Aruba.nu. ‘Ondanks zijn rol als premier koos hij ervoor om zelf te rijden in een simpele witte Land Cruiser, waarbij hij vaak uitlegde dat hij geen reden zag om een chauffeur te hebben of onnodige kosten te maken. Deze beslissing ging niet alleen over praktische zaken – het weerspiegelde zijn nuchtere aard en toewijding om Aruba te dienen zonder pretenties of privileges’.
Corruptie
Een jaar na zijn vertrek stond Eman echter achter het hekje van de Arubaanse rechter. Vanaf 2002 liep een gerechtelijk onderzoek naar hem wegens omvangrijke fraude in de zogeheten Fondo-corruptiezaak. Er volgde een strafvervolging, maar in maart 2008 werd hij vrijgesproken. Het OM ging aanvankelijk in hoger beroep maar besloot het uiteindelijk in te trekken.
Overlijden
Zijn broer Mike Eman leidde de AVP inmiddels en werd in 2009 de premier van Aruba, wat hij tot 2017 bleef. Onder leiding van de Emans is het eiland stabiel grotendeels gebleven. Eman was van ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Henny Eman overleed op 6 januari 2025 op 76-jarige leeftijd. Hij werd vorige week met staatseer begraven op Aruba. Zijn broer, Mike Eman, formeert momenteel een nieuwe regering en is daarvoor de beoogd premier.
Waardeert u dit artikel?
Doneer hier dan een klein bedrag. Jonet.nl is een journalistiek platform dat zonder giften niet kan bestaan. Wij danken u bij voorbaat.
Wil je meer informatie of een hoger bedrag doneren? Ga naar jonet.nl/doneren