Het varken is niet onrein – column Nathan Bouscher

Nathan Bouscher

‘Het is weinig bekend dat varkens één van de intelligentste soorten zoogdieren op aarde zijn. Mensen en primaten staan als hoogste op de lijst, gevolgd door dolfijnen, olifanten en varkens.

In 2011 presenteerden de Universiteit van Wageningen en de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht een iPad-spel, speciaal voor varkens. In de jaren negentig al ontwikkelden Amerikaanse onderzoekers een speciale joystick voor varkensspelletjes. Wanneer de onderzoekers de regels van het spel veranderden, hadden de varkens de nieuwe regels al snel onder de knie.

De cognitieve vaardigheden van een varken worden vergeleken met een kind van rond de 4 jaar. De neus en het gehoor van het dier zijn enorm ontwikkeld. Ook het varken heeft een geheugen als een olifant.

Het tamme, roze varken dat wij heden ten dage kennen is een gedomesticeerd wild zwijn. Wilde varkens eten voornamelijk wortels, knollen en insecten, maar jagen ook op kleine dieren en zijn dol op fruit. Het varken is een alleseter, wat in de natuur als een flexibele eigenschap wordt gezien bij het overleven. Ze hebben bijna dezelfde spijsverteringsorganen als de mens.

Varkens eten graag samen, hebben de eigenschap eten te kunnen delen of juist voor zichzelf te houden. Vooral als het koud is, slapen ze tegen elkaar aan en ook rouwen ze. Verschillende groepen varkens hebben ieder hun eigen groepscultuur.

Middels meer dan twintig of zelfs veertig soorten geluiden en via hun krulstaart kunnen ze genuanceerd communiceren. Er zijn verhalen bekend dat ze mensen- en dierenlevens hebben gered.

Varkens leren veel van elkaar en een goede opvoeding is daar onderdeel van. Net als bijna overal in de natuur is de moeder de belangrijkste persoon in het leven van een big. Dankzij een intensieve training door het moedervarken (zeug) zijn haar jongen al na een week zindelijk. Een zeug kan twee keer per jaar gemiddeld dertien tot vijftien biggen krijgen.

Ondanks het imago is het varken erg hygiënisch. Zijn behoeften doet hij ver buiten zijn nest, zowel in de natuur als in de stal. Het modderbad wordt gebruikt om zich schoon te maken. De gedroogde modder wordt dan met de viezigheid en parasieten van de huid geschuurd. Daarnaast dient het modderbad ter afkoeling, want varkens hebben geen zweetklieren en tegen verbranding door de zon.

Omdat veel van de organen van varkens ongeveer net zo groot zijn als die van mensen, is er veel onderzoek naar het transplanteren van deze dierlijke organen naar mensen. Er is zelfs een wetenschapper die vermoedt dat de mens het resultaat is van een amoureuze ontmoeting tussen een mannelijk varken en vrouwelijke chimpansee.

In het bijzonder in het Jodendom en de islam is er een verbod op het eten van varkensvlees. De niet-religieuze verklaring hiervoor kan liggen in de hygiënische omstandigheden in het Midden-Oosten bij het ontstaan van deze religies. Hier komt bij dat varkens vrij veel water en voedsel behoeven, terwijl geiten, koeien en schapen dit minder nodig hebben en naast hun vlees ook andere producten leveren zoals melk en wol.

In de Talmoed wordt het houden aan de kasjroet-voorschriften gezien als één van de goddelijke geboden waarvoor geen ratio is. Dat het varken een vies dier is dat ook ziektes kan overbrengen naar mensen, zijn verklaringen die door Joodse geleerden als Maimonides worden gegeven.

Meer spirituele verklaringen achter de spijswetten zijn, dat de mens zich bewust moet zijn van de bijzonderheid van voedsel. De beschikbaarheid van voedsel is niet onder alle omstandigheden en in alle tijden iets vanzelfsprekends. Bewust eten is onder meer om die reden een deugd. Een meer mystieke uitleg is dat het varken er qua uiterlijk koosjer uitziet, het heeft immers gespleten hoeven, maar dit toch niet is. Het dier symboliseert daarmee hypocrisie.

Varkensvlees wordt chazzer/chazir genoemd, wat “terugkeren” betekent. Middeleeuwse Bijbel- en Talmoed-commentaren zeggen dat dit is omdat in de toekomst als de Masjieach komt, God dit dier terug zal brengen naar Israël. De wereld zal dan een hoger spiritueel niveau bereiken en varkensvlees zal gegeten mogen worden. Dit idee komt niet meer terug in latere Talmoed bronnen.

Het eten van varkensvlees mag dan wel treife (onrein) zijn, het varken is dit absoluut niet’.

Categorie:

Home » Columns en opinie » Archief Oud-columnisten » Het varken is niet onrein – column Nathan Bouscher