Joodse begraafplaats in Polen geeft bijzonderheden prijs

Archeologie-studenten hebben in Warschau belangrijke ontdekkingen gedaan op een Joodse begraafplaats. Het gaat om een archeologie-project op een zeer afgelegen begraafplaats, waar tragedie en verwaarlozing dominant bleken te zijn. De opgravingen geven belangrijke informatie prijs over het Joodse verleden van Warschau en Polen.

Aan de Okopowastraat in Warschau ligt de belangrijkste Joodse begraafplaats van het land. Het is tevens de grootste in Europa: een bosrijk gebied van 83 hectare groot en waar circa 200.000 Joden begraven liggen. Sinds 1806 zijn herbergt deze plek ook culturele grootheden, rabbijnen en politieke activisten, onder wie schrijvers als Ludwik Zamenhof en leider Mark Edelman van de Opstand in het getto van Warschau.

Negen op tien

Naar schatting vijftigduizend Joden die er liggen, hebben geen steen meer. Velen werden de dood in gejaagd voor door honger, ziekte of executie. Anderen gingen levenloos de massagraven in. Negen op de tien Poolse Joden werd vermoord in de Sjoa. Velen van de overlevenden verlieten het land en degenen die toch bleven, droegen hun Joods zijn in de communistische periode niet uit.

Achterdocht

Het project van de archeologie-studenten is ontstaan in 2020, temidden van de coronatijd. Toen konden ze nergens anders heen en forceerden ze de rabbijnen om er te mogen graven. Na aanvankelijke achterdocht, gingen zij overstag, waarna het grote graven kon beginnen, zij het onder rabbinaal toezicht. Tegelijkertijd worden de studenten door de rabbijnen opgeleid, zodat ze ook op een Joodse begraafplek kunnen graven.

Cursus

De afgelopen vier jaar hebben de rabbijnen, met geldhulp van de Poolse Stichting Cultureel Erfgoed, oudere archeologen en een wisselende groep van telkens ongeveer dertig studenten opgeleid. Iedereen moet colleges lopen en leren om te graven onder toezicht van de rabbijn. Ze mogen een graf niet verstoren en moeten de menselijke resten in tact laten.

Ontdekkingen

Er kwamen mettertijd veel interessante en waardevolle ontdekkingen naar boven, waaronder grafstenen uit de negentiende eeuw die weggezakt waren en verstopt zaten in de grond. Ook zijn er beeldjes gevonden van eekhoorns en draken, onbekende figuren in Polen. Er kwamen ook zaken naar boven uit de oorlog, zoals kogels en granaten, kogelgaten in grafstenen en een pistool van de Opstand van Warschau.

Granaat

Op een dag in de zomer van 2020 ontdekten de studenten een niet-ontplofte Duitse mortiergranaat, liggend op slechts zeven centimeter onder het oppervlak. De politie ontruimde de begraafplaats leeg en een de Poolse explosieven-opruimdienst om alles te verwijderen zonder dat er enige schade ontstond. Gaandeweg leerden de studenten de Hebreeuwse letters op de stenen lezen, zodat ze hBreet konden ontcijferen.

Breder publiek

Het is de bedoeling om deze hele Joodse begraafplaats in Warschau goed te onderzoeken en vervolgens beter te maken, zodat een breder publiek er kan kijken. Dit meldt de Jewish Telegraph Agency (JTA) in een bericht.