Mensenrechtenjuristen bespreken besnijdenis

wikipedia

Besnijdenis blijft de gemoederen bezighouden. Voor de Joodse gemeenschap zou een verbod verregaande gevolgen hebben. Nu is er een bundel gepubliceerd: Jongensbesnijdenis bezien vanuit mensenrechtelijk perspectief.

In 2012 verbood de Keulse rechter jongensbesnijdenis, waarna de Duitse regering deze met een wetswijziging hetzelfde jaar nog definitief legaliseerde. De tegengeluiden blijven echter komen, onder meer vanuit de Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (KNMG). De discussie was voor het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten (NJCM) aanleiding tot het samenstellen van een boekwerkje met diverse standpunten pro en contra uit onder meer medische, ethische, religieuze en juridische hoek. Jos Dute, voorzitter van het College voor de Rechten van de Mens, nam de bundel – Jongensbesnijdenis bezien vanuit mensenrechtelijk perspectief – op 10 december tijdens de presentatie aan het Spui in Amsterdam in ontvangst uit handen van voorzitter en NJCM- redacteur Goos Cardol.

Besnijdenis is kinderrecht
“Deze presentatie vindt plaats op de Dag van de Mensenrechten en tijdens Chanoeka, als Joden hun overwinning vieren op de Seleucidische overheerser Antiochus IV Epifanus, die besnijdenis al wilde verbieden,” vertelt Matthijs de Blois, een van de bundelauteurs en universitair docent Rechtstheorie aan de Universiteit Utrecht. “Godsdienstvrijheid, inclusief de ouderlijke opvoedingsvrijheid daarbij en de uitoefening van religieuze praktijken, is één van de in diverse nationale en internationale wet- en verdragsteksten vastgelegde hoekstenen van de rechtsstaat. Dit grondrecht kan niet zomaar wijken voor bijvoorbeeld een volksgezondheidsargument. Dan moet een zorgvuldige afweging gemaakt worden. Wat is bijvoorbeeld het belang van het kind? In onze seculiere, toenemend individualistische en antireligieuze samenleving lijkt dat ingeperkt te worden tot wat medisch noodzakelijk is of niet. In ons land wil de KNMG besnijdenis sterk ontmoedigen, mede vanwege de medische risico’s. Mijn collega-auteur in deze bundel, arts en voorzitter van het Centraal Joods Overleg, Ron van der Wieken, heeft deze beweringen echter getoetst en er onvoldoende grond voor gevonden. Daarbij valt volgens de VN-rapporteur de Joodse jongensbesnijdenis niet onder artikel 24 van het VN-kinderrechtenverdrag tegen bepaalde traditionele praktijken die de gezondheid van het kind schaden. De hygiënische en geslachtsziekten voorkomende voordelen van besnijdenis zijn daarentegen groot, zie de VS waar zo’n 90 miljoen besneden mannen leven. Het is in mijn optiek juist een kinderrecht om het kind niet te onthouden wat hem doet behoren tot de godsdienstige groep waarin hij opgroeit.”

Meten met twee maten
“We kijken ten onrechte heel verschillend naar mannen- en vrouwenbesnijdenis,” stelt een andere auteur, ethicus Gert van Dijk van het Rotterdamse Erasmus MC. “Zo is het verwijderen van de voorhuid van jongetjes veel ingrijpender dan de meest voorkomende vorm van vrouwenbesnijdenis, namelijk de symbolische prik die veel babymeisjes in Zuidoost-Azië krijgen. Een nog lichtere variant is het aanbrengen van kippenbloed in de vagina. Toch is elke vorm van vrouwenbesnijdenis verboden in Nederland en door de WHO, en mannenbesnijdenis niet. De laatste wordt minder gezien als een schending van de kinderrechten. Terwijl mannenbesnijdenis erotogeen weefsel weghaalt en tot allerlei medische en seksuele problemen kan leiden. De gezondheidsvoordelen zijn niet bewezen. Ik vind niet dat Nederland toe is aan een verbod, maar zie als ethicus dat de argumenten die worden gebruikt dubbel zijn.”

Geen verbod maar dialoog
Forensisch arts, rechter-plaatsvervanger van de Rechtbank Arnhem en voorzitter van de werkgroep jeugdrecht NJCM Wilma Duijst waagt zich aan een gedachtenexperiment. Wat als mannenbesnijdenis verboden zou worden? “Dan loop je keer op keer tegen het zwijgrecht van de verdachten aan, in casu artsen, assistenten en ouders – en wie daarvan is nu eigenlijk de verdachte? De arts? Zijn de ouders dan uitlokkers of medeplichtig? De enige getuige, het kind zelf, is te jong om te spreken. En als artsen met medisch beroepsgeheim gebruik zouden maken van een meldcode voor besnijdenis als kindermishandeling, hoe zouden hun patiënten daar dan op reageren?” “Bij jongensbesnijdenis botsen mensenrechten als opvoedings- en religievrijheid met het recht op autonomie en onschendbaarheid van het lichaam”, besluit College voor de Rechten van de Mens-voorzitter Jos Dute. “Er zijn geen eenduidige verdragsteksten over. Een verbod zou, zoals de KNMG in haar standpunt van 2010 al zegt, de besnijdenispraktijk ondergronds doen gaan, met alle risico’s op een onverantwoorde uitvoering van dien. Dat het pijnloos, hygiënisch en door gekwalificeerde personen gebeurt, daar mag geen concessie aan worden gedaan. Wij pleiten dus niet voor een verbod, maar voor voorlichting en dialoog.”


Voors en tegens
uit Jongensbesnijdenis bezien vanuit mensenrechtelijk perspectief

Tegen
• Aantasting grondwettelijk vastgelegd recht op onaantastbaarheid van het lichaam
• Niet medisch noodzakelijk
• Onomkeerbaar
• Uitgevoerd door niet-artsen, dus spanningsveld met goed hulpverlenerschap
• Medische complicaties als bloeding, urineweginfectie, sepsis, verkleving, plasbuisvernauwing, meningitis, paniekaanvallen, penisamputaties, soms de dood (KNMG)
• Seksuele en psychische problemen op latere leeftijd door verminderde gevoeligheid van de penis – besneden mannen en hun partners hebben drie keer zo vaak seksuele problemen als onbesneden mannen en hun partners
• De voorhuid is erotogeen gevoelig
• Medische voordelen niet bewezen
• Hygiënische voordelen vervallen door moderne hygiëne bij onbesneden penis
• Baby ervaart pijn tijdens onverdoofde ingreep en kan trauma oplopen
• Beter verdoofd uitvoeren en uitsluitend door professionals
• Beter wachten tot kind/jonge man zelf kan beslissen, bijvoorbeeld op z’n 12e, 16e of 18e
• Raad van Europa ziet het als aantasting lichamelijke integriteit van kinderen (Resolutie 1952, artikel 2)
• KNMG en Kinderombudsman zijn tegen

Voor
• Valt onder ouderlijke verantwoordelijkheid en godsdienstvrijheid
• Is wettelijk toegestaan in Nederland en wereldwijd
• Is een ook bij niet-religieuze Joden populaire traditie die toegang geeft tot Joodse volk en huwelijk
• Je kind de besnijdenis onthouden die hem tot de groep doet behoren waarin hij opgroeit is schending recht op identiteit en godsdienstvrijheid van het kind (Michael Freeman, British Journal of Urology International, 1999-83)
• Verbod betekent voor veel Joden (en islamieten) in Nederland het gevoel dat ze hier niet meer welkom zijn
• Er zijn geen verboden voor roken en drinken tijdens zwangerschap, waarom dan wel voor besnijdenis
• Wordt zorgvuldig uitgevoerd door geschoolde moheliem
• Medische complicaties gedurende 3500 jaar Joodse besnijdenissen uiterst zeldzaam en statistisch niet van enige betekenis, onderzoek in 2005 in Israël onder 20.000 besnijdenissen: 0,33 procent, effectief behandeld en één ernstige complicatie (0,005 procent)
• Élke ingreep, zoals vaccineren, schendt het lichaam met risico op miniem percentage complicaties
• Geen verschil VS (90 miljoen besneden mannen) en Europa (kleine minderheid besneden mannen) in urologische en psychoseksuele aandoeningen • Hygiënische en medische voordelen,
geen ophoping besmettelijke virussen en bacteriën onder de voorhuid en 35 procent minder kans dan onbesneden man op herpes- of HPV-besmetting (HPV kan bij vrouwen baarmoederhalskanker veroorzaken)
• Kan (aldus ook de WHO) hiv-besmetting helpen voorkomen – besmetbaarheid besneden man door seks met hiv-besmette vrouw 60 procent lager dan onbesneden man, ook van belang bij vaak condoomloze seks in het Westen
• Nauwelijks seksuele klachten van besneden mannen en hun partners
• Is volgens de Nederlandse regering, mits correct uitgevoerd, zonder negatieve gevolgen voor lichamelijk en psychisch functioneren van het kind (n.a.v. Kamervragen ChristenUnie, Kamerstukken II 2011/12, aanhangsel 406)
• Is volgens Hoge Raad geen strafaar feit als beide ouders akkoord zijn
• VN-rapporteur in 1997: valt niet onder inbreuk op kinderrechten
• American Association of Pediatrics in 2012: de voordelen van jongensbesnijdenis, zoals preventie van urineweginfecties, peniskanker en overdragen van SOA’s als hiv wegen zwaarder dan de risico’s

Bron: NIW (auteur: David de Leeuw)

Categorie:

Home » Nieuws » Wetenschap en digitaal » Mensenrechtenjuristen bespreken besnijdenis