‘Paus tart Israël en Joden met Jezus op Palestijnse sjaal’

In Vaticaanstad heeft paus Franciscus een jaarlijkse kerststal uit Bethlehem geopend. Dit jaar leverde de ceremonie nieuws op: tot verrassing van velen bleek het kindje Jezus te liggen op een zwart-witte Palestijnse sjaal. Volgens critici kan de symboliek niet slechter zijn: ‘Jezus, een Jood, ligt op een anti-Joodse sjaal’. De paus krijgt kritiek uit Israël en van internationale Joodse organisaties. Ook pro-Israëlische christenen zijn niet blij.

Het gaat om de onthulling van een kerststal die jaarlijks door Palestijnse christenen uit Bethlehem wordt geleverd en in de Paulus VI-zaal van Vaticaanstad staat. De figuren zijn gemaakt van olijfhout, de grote ster van parelmoer en andere elementen van verschillende materialen die voortkomen uit het artistieke vakmanschap van Bethlehem: keramiek, stof en wol. Kort voor de onthulling wikkelden Palestijnse christenen de kribbe van Jezus in een Palestijnse sjaal.

Incident

Franciscus arriveerde en werd geconfronteerd met het doek, maar keerde zich er niet van af. Hij herhaalde eerdere zijn oproep voor het ‘gemartelde’ Heilige Land. “Met tranen in onze ogen heffen we ons gebed op voor vrede. Geen oorlogen meer, geen geweld meer! Moge er vrede zijn over de hele wereld en voor alle mensen van wie God houdt,” aldus de Heilige Vader. Niettemin is er een heftig beeld ontstaan dat heftige reacties oproept.

‘Genocide’

Het incident in de Paulus VI-zaal komt na uitsprake van de paus over ‘genocide’ in Gaza door Israël. Een maand geleden heeft hij nog opgeroepen tot een onderzoek naar ‘genocide’ die door Israël zou zijn gepleegd. Daarmee oogstte hij kritiek, met name van Israël, dat vind dat een bevriend staatshoofd als de paus zulke bewoordingen niet zou mogen gebruiken. Van het Vaticaan had men dit in Jeruzalem niet verwacht.

Definitie

“Volgens sommige deskundigen heeft wat er in Gaza gebeurt de kenmerken van een genocide,” zegt de paus in in zijn boek Hope Never Disappoints: Pilgrims Toward a Better World, dat is gebaseerd op interviews met hem. Hij vervolgde met: “We moeten zorgvuldig onderzoeken of het past in de technische definitie die door juristen en internationale instanties is geformuleerd.”

Antisemitisme

Het interreligieuze International Jewish Committee on Interreligious Consultations was ook niet blij en noemde de bewering dat Israël ‘genocide’ pleegt ‘categorisch onjuist’. Uit een verklaring: ‘Het enige geloofwaardigheid verlenen is diep problematisch en verwerpelijk. Dit dient alleen om elke oplossing van het conflict te frustreren en voedt een reeds uit de hand gelopen wereldwijd antisemitisme’.

Ambassadeur boos

De Israëlische ambassadeur in het Vaticaan, Yaron Sideman, deed daar een schepje bovenop. “Er was juist een genocidale slachting op 7 oktober 2023 van Israëlische burgers. Sindsdien heeft Israël haar recht op zelfverdediging uitgeoefend tegen pogingen van zeven verschillende fronten om zijn burgers te doden. Elke poging om het bij een andere naam te noemen, is de Joodse staat er apart uitpikken,” aldus Sideman.

Beeldvorming

Nu is er dus het kindje Jezus in Rome dat op een Palestijnse sjaal ligt. Paus Franciscus wendde zich er niet van af. Ook het feit dat er Palestijnse diplomaten bij waren, stemt Israël niet goed. Volgens kenners draagt dit alles niet bij aan de negatieve beeldvorming die bij veel Joden sinds 7 oktober vorig jaar bij veel Joden zou zijn ontstaan. Sindsdien is de paus geregeld kritisch geweest op Israël.

Sjoa abstract

Het beeld van een paus die qua interreligieuze verhoudingen eerder richting de moslims dan de Joden trekt, bestond al langer. In tegenstelling tot zijn voorgangers Johannes Paulus II en Benedictus XVI is paus Franciscus minder ‘fanatiek’ in het omarmen van de Joden en Israël. Volgens experts komt dat onder meer omdat de Sjoa voor hem als Latijns-Amerikaan iets abstracters is dan voor zijn Poolse en Duitse voorgangers.