Rechter buigt zich over Jodenzeug van Wittenberg

In Duitsland is een rechtszaak begonnen over de toekomst van het beeld ‘Jodenzeug’ dat op de kerk van Wittenberg te zien is. Het zevenhonderd jaar oude werk laat drie Joden zien die aan een varken zuigen en het in de kont kijken. Het is een antisemitische vertoning die later vaak is misbruikt door nazi’s en neonazi’s. Een Joodse Duitser uit Berlijn wil dat het beeld verdwijnt en heeft een rechtszaak tegen de gemeente Wittenberg aangespannen, die vindt dat het gaat om cultuurgoed. Het is aan de rechter om hierover te oordelen.

Het Jodenzeug van Wittenberg moet weg en hoort in een museum, zei de advocaat van de Joodse Michael Düllmann afgelopen week tegen de rechter. Die moet oordelen of het beeld met een groot zwijn en drie Joden van de kerk gehaald moet worden. Volgens Düllmann werkt de sculptuur heden ten dage antisemitisme nog steeds in de hand. De term ‘Jodenzeug’ werd afgelopen september in Chemnitz geroepen toen neonazi’s een koosjer restaurant aanvielen. Ook gebruikte de antisemitische zanger Roger Waters tussen 2010 en 2013 in zijn concerten een groot opblaasbaar zwijn met een Davidster.

Al jaren loopt er een discussie over dit beeld en 29 andere Jodenzeugen in Duitsland. De antisemitische beelden werden in de Middeleeuwen vervaardigd en op kerken of in straten gezet. Zo moesten de mensen eraan herinnerd worden dat de Joden ‘slecht’ en ‘niet te vertrouwen’ waren. Vrijwel altijd zijn er drie Joden te zien die zuigen aan de tepels van het zeug en die zich richten op het achterwerk van het dier. Soms heeft een van de mannen seks met het varken en soms kijkt deze hem in de kont door de staart op te tillen. Voor Joden was het toen en is het nu een beledigend gezicht, onder meer omdat varkens onrein zijn.

Als het aan Düllmann ligt, dan wordt het Jodenzeug van de Wittenbergse kerk gehaald en in een museum gezet. De gemeente Wittenberg, die namens de kerk optreedt, stelt echter de sculptuur te willen houden omdat die een ‘historische en culturele waarde’ heeft. Er staat al een plakkaat met uitleg bij. Dit komt mede omdat de UNESCO al in 1988 besloot om het beeld van de lijst voor wereld-cultuurerfgoed te halen. Indertijd oordeelde de VN-organisatie dat het Jodenzeug kwetsend is voor Joden. Het is nu aan de rechter om te besluiten wat er met dit beeld gaat gebeuren. In de rest van Duitsland zijn 29 andere dergelijke zeugen te zien. Op 24 mei doet de rechter uitspraak.