Scholieren leren van oudere Joodse penvriend

‘Leerlingen van het Montessori College Oost in Amsterdam ontmoetten vrijdag Joodse ouderen met wie ze de afgelopen weken brieven hebben uitgewisseld in het project “Niet van gisteren”.

Het begint wat rumoerig, maar uiteindelijk luisteren ongeveer twintig derdeklassers van het Montessori College Oost uit Amsterdam aandachtig naar de uitleg voor de namenwand in de Hollandsche Schouwburg. Het is de slotbijeenkomst van het brievenproject “Niet van gisteren” van Joods Maatschappelijk Werk (JMW). De kinderen van het Montessori College Oost hebben gecorrespondeerd met Joodse ouderen die als kind de oorlog hebben meegemaakt.

Nu ontmoeten ze elkaar voor het eerst, op de plek vanwaaruit in de Tweede Wereldoorlog Joden werden afgevoerd naar doorgangskamp Westerbork. “Ik kom hier niet graag,” zeggen veel van de aanwezige Joodse ouderen. “De realiteit van toen is niet te vergelijken met de realiteit van nu,” zegt projectleider Roos van den Berg. Dat blijkt ook wel uit de brieven die zijn gebundeld in een boekje. “Ja, wij hebben ook nare dingen meegemaakt, zoals dat Rihams opa is overleden,” schrijft Riham (14) aan Jeanette Pagrach (72). “Wat kun je daar enorm verdriet van hebben,” antwoordt Pagrach. “In de oorlog zijn mijn twee opa’s en oma’s vermoord.”

Andere geschiedenis
De brieven van de leerlingen gaan voornamelijk over afkomst, hobby’s, lievelingseten en familie. Maar tussen die thema”s sijpelt het minder luchtige hoofdthema van de Joodse ouderen door. De Tweede Wereldoorlog, en hoe de Joodse ouderen die als kind meemaakten. De meeste leerlingen luisteren nu aandachtig naar de verhalen over verloren familieleden en hoe wat is gebeurd een les kan zijn voor jongere generaties. Hoewel de meeste ouderen het regelmatig vertellen voor schoolklassen, barst een enkeling toch nog in tranen uit.

Islamieten, christenen, hindoestanen en Joden: mensen van bijna alle religies zijn vertegenwoordigd in het project, zegt Van den Berg. Daarom is gekozen voor scholieren van ouders met een andere afkomst. “Daar valt het meeste te halen. De leefwerelden van de ouderen en de kinderen liggen erg ver uit elkaar. Veel van de kinderen hebben allochtone ouders met een heel andere geschiedenis.”

Indrukwekkendst
Het indrukwekkendst vindt Riham dat ze meer gemeenschappelijk had met haar correspondentievriendin dan ze had verwacht. “We dachten hetzelfde over discriminatie en zo.”
“Het is mooi om mijn verhaal te delen,” zegt Pagrach. “Vooral met mensen met andere achtergronden. Misschien dat ze het de rest van hun leven onthouden, misschien ook helemaal niet. Het is mijn verhaal en ze mogen kijken wat ze ermee doen.”

Dit artikel verscheen eerder in Het Parool.