Thuis
Vannacht plensde het, voor het eerst in tijden viel de regen met bakken uit de hemel, klaphoedjes op straat en in de gracht. In mijn slaapkamer heb ik een opbouwtje met een zinken dak. De opbouw fungeert als een klankkast waardoor het getik wordt versterkt. Ik kan er uren, intens tevreden, naar luisteren. Het geeft me een gevoel van veiligheid, regelmatig verplaats ik iPad en paperassen richting ‘boudoir’ zoals ik mijn slaapkamer noem, vanwege dat geluid. Zo ook gisteravond.
Dit weekend, terwijl de spanningen in het Midden-Oosten verder opliepen, in de Sinaï het Egyptische leger terroristen probeerde uit te schakelen en een ooievaar die door Egypte was ‘gearresteerd’ wegens spionage na vrijlating door dorpelingen werd opgegeten; probeerde ik tussen het bijlezen van berichten en opinieartikelen door mijn fotoarchief een beetje op orde te brengen. Ik ben trots op mijn verzameling ‘foto’s uit een vorig leven’. Als journalist schreef ik veel reisverhalen die ik aanleverde met begeleidende fotografie. Ik kijk graag naar die foto’s, ze zijn onderdeel van mijn leven en herinneren me aan ervaringen die mede bepalend zijn voor wie ik ben. Ik denk dat ik er toch eens wat ga door twitteren onder de titel ‘uit het archief’.
Een Oekraïens dorp in een ijskoude winter. Stralende kinderen aan de Ganges. Het Maleisische vliegveld Sepang voor de opening. Een spookachtige grot in Yucatan. De schoonheid van de Aya Sofia, het Alhambra en de Mesquita. De magische tijdloosheid van de woestijn. Een animistische begraafplaats in het Noordoosten van Bali, waar de stoffelijke overschotten van de dorpelingen onder een ‘heilige’ boom worden gelegd om vervolgens de natuur haar gang te laten gaan. Als ik dat beeld terug zie, ruik ik nog de penetrante, weeïg zoete lijkenlucht die dragelijk werd gemaakt door de luchtzuiverende werking van de bladeren aan de boom. Aan die foto’s zijn allerlei herinneringen verbonden, meestal onvergetelijk mooie, soms ook mindere, zoals die ene keer toen ik uitgeput na twee nachten niet slapen in een hotel op 26 hoog in Kuala Lumpur last kreeg van iets dat ik het best kan omschrijven als tropenkolder.
Hoezeer ik ook van die avonturen genoot, en soms dus ook niet , iedere keer als ik weer landde op Schiphol was ik een beetje blijer om thuis te komen. Want die reislustigheid van mij bestaat alleen bij gratie van het thuisgevoel. Ik heb beide nodig. Geen prachtavontuur zonder de wetenschap dat ik over niet al te lange tijd weer terug ben in mijn thuis, de beschermende deken tegen de boze buitenwereld. Ik heb dat overigens ook met het nieuwe leven van nu, waar avonturen vooral bestaan uit de golven van het nieuws, de waan van de dag, de spanning van ontwikkelingen in het Midden-Oosten, het vechten tegen antisemitisme.
Dat thuisgevoel is essentieel voor mij om tot mezelf te komen.
Gisteravond, terwijl de regen op mijn zinken dak tikte, keek ik naar BBC2, naar de serie The Story of the Jews van de onvolprezen Simon Shama (zondagavond BBC2, 22.00 uur. Zeer beslist een aanrader). Het gaat over onze geschiedenis als Joden, over het feit dat we iedere keer weer ons boeltje moesten pakken. Deze tweede aflevering ging vooral over de Inquisitie, met beelden van de Mesquita en van de oude synagoge in Cordoba, van het getto van Venetië, van de oude Joodse wijk in Girona, van de straten van Cairo en de oude synagoge daar, met een grote schat aan oude, Hebreeuwse geschriften die een kijkje geven in het Middeleeuwse dagelijks leven van de Egyptische Joden. Het was een feest der herkenning. Ik ben op al die plekken geweest.
En tegelijkertijd werd ik overvallen door een triestheid. Al die plaatsen waar Joden uit verdreven zijn. Waar een thuis werd weggenomen, waarna op zoek moest worden gegaan naar een nieuw thuis, waar een cultuur verdween. En ik dacht terug aan de woorden van David Grossman, die een paar uur daarvoor op Nederland 2 had verteld hoe belangrijk Israel was, zeker voor het volk waarin vluchten in het DNA zit.
Ik deed het licht uit en concentreerde me op het getik op het dak dat luid klonk, bijna ritmisch. Ik trok de dekens strakker om mij heen. De triestheid veranderde in dankbaarheid: het veilige gevoel van thuis [EV].
