Voelen in het gareel – column Tomer Pawlicki

‘Collectief voelen, de rijen sluiten en als één entiteit optreden. Klinkt mooi niet?
Hanina Ajarai was de columniste die dapper genoeg was om toe te geven dat zij niet collectief had gevoeld, Haar gevoel liet haar in de steek bij MH17 maar niet bij Abdelhak Nouri. Dat gevoel ze verwoord in een column in het AD en prompt zat ze bij praatshow RTL late night aan tafel. Zo gaat dat.

Wat volgde was een kruisverhoor onder aanvoering van tyrannosaurussen als Peter R. de Vries en Beau van Erven Dorens. Met teksten als “je bent ook moeder” of “is dit niet iets waar je je totaal in vergist hebt” en indirect “harteloze vrouw”. Vervolgens komt daar een depressief kijkende journalist Olaf Koens overheen met een relaas dat begint met “je weet niet wat je hiermee aanricht” dat eindigt met “je had je beter moeten inlezen”. Allen verontwaardigd en volop in de aanval. Tot zover.

Ik heb met verbazing zitten kijken naar deze mannen die deze vrouw haar gevoel kwalijk namen in naam van collectieve verontwaardiging en het Nederlanderschap. Zij heeft de MH17 toch niet neergehaald?
In een open brief stelt ze aan de kaak dat ze zichzelf betrapt op dit gevoel. Ze begrijpt het niet maar wil het wel begrijpen, zoekt daar publiekelijk een antwoord op omdat ze het niet zelf kan vinden. Ze neemt nota bene haar eigen identiteit mee in haar zoektocht.
Daar aan tafel gebeurde iets kwalijks. Oprechtheid, redelijkheid en nieuwsgierigheid werden de mond gesnoerd. Die vrouw vernederd om wat ze heeft geschreven omdat ze een verbinding met zichzelf durfde aan te gaan. Daar heb je lef voor nodig om jezelf zo in de ogen durven te kijken en zoiets toegeven.

Het is menselijk om niet bij alles verdriet te voelen. Zeker als het om iets groots gaat als collectief verdriet. Net zoals dat je niet onmiddellijk liefde kunt voelen voor het Nederlands elftal. De massa is machtig en kan mensen trekken maar de massa kan een mens ook afstoten. En soms heeft een individu tijd nodig om zich bij de massa te voegen. MH17 en Appie raakten mij in beide gevallen maar andere gebeurtenissen deden dat niet. Zoals de tsunami uit 2004 destijds. Of elk jaar bij de herdenking van de Tweede Wereldoorlog. Ondanks mijn Joodse achtergrond en familiegeschiedenis.
En soms op begrafenissen, wanneer er afscheid wordt genomen van dierbaren, voel ik niks op het moment zelf, maar later. Soms veel later. Daar zijn geen regels en handboekjes voor. Er is geen wet die zegt hoe je ergens op zou moeten reageren. Die zou er ook niet moeten zijn. Dat laat zich niet dwingen. En nee, dat doet geen afbreuk aan die slachtoffers.

“Je weet niet wat je hiermee aanricht” werd er gezegd door Olaf Koens. Maar RTL late night weet niet wat het hier aanricht. Deze vrouw in haar oprechtheid en vraagstuk te vernederen in naam van fatsoen en verdriet is gevaarlijk. Ze is niet de enige die zich dit afvraagt. Door die mensen het gevoel te geven dat de gedachten waarmee ze mee zitten schadelijk zijn, zet je ze weg als achterlijk en harteloos. Mij lijkt dat een voedingsbodem voor nog meer gekrenktheid. In een tijd waarin alles op de spits wordt gedreven had ik het gezonder gevonden om een gesprek te zien over het verdriet. Waar het toe dient en hoe het ons kan helpen om gebeurtenissen als deze te verwerken en waarom mensen soms niets voelen. Liever dat dan zien hoe drie tyrannosaurussen iemand aan de schandpaal nagelen die er vragen over durft te stellen. Daar hebben de kijkers pas wat aan. En niet aan het zoveelste schandaaltje.’