Was de CPN er nog maar! – column David Barnouw

Vroeger was veel anders, zo ook de informele regels tussen demonstranten en hun manifestaties. Niets geen kapen van andermans demo’s of onderwerpen om je eigen gelijk te halen, zoals de pro-Palestijnse demonstranten anno 2025 doen, schrijft Barnouw, die kijkt naar de Nederlandse communisten van weleer.

Wie zou het ooit gedacht hebben, maar ik denk nu positief over de orde- en leuzebewakers in de jaren zeventig tijdens demonstraties waar ik aan meedeed. Dat waren meestal, maar niet altijd, leden van de Communistische Partij Nederland (CPN), die duidelijk maakten dat demonstratiekapingen niet op prijs werden gesteld.

Dat gold voor het meenemen van spandoeken met geheel andere leuzen dan het doel van de demonstratie, maar het gold ook voor demonstranten die aan eigen blokvorming deden en liefst aan de kop van de stoet wilden lopen. Die werden met zachte of minder zachte hand naar achteren verwezen. Ook bij de herdenking van de Februaristaking gebeurde dit, zodat je buiten het kransleggebied altijd wat treurige lieden zag rond schuifelen, die hun pamfletten probeerden te distribueren.

Stenen gooien

Ordnung muss sein en anders ging je elders maar je eigen demo organiseren. En het gooien van stenen werd helemaal niet geduld. De verandering bij demo’s vond plaats tijdens de opkomst van het kraken en de daarbij behorende demo’s – het woord demonstratie was ouderwets. Zoals bekend had de CPN niets met krakers, dat waren anarchisten of nog erger: trotskisten en die dienden of genegeerd of bestreden te worden.

Langharige agent

In de jaren zestig beschikte de politie over hollende paarden, bijtgrage honden, ronkende motoren met een bakkie, de lange lat en het waterkanon om het langharig tuig duidelijk te maken dat de straat niet van hen was. Toen werd alles anders en gingen de politieacademies langharige agenten afleveren die eerst vroegen ‘wat vind je er zelf van?’ voor tot ze tot zachte acties overgingen. Zelfs bij stevige kraakacties gebeurde dat nog. Ik herinner me een politie-Sinterklaas die door een hoogwerker op het dak van een gekraakt pand werd afgezet.

Sympathie kwijt

Dat ging veranderen en de acties werden grimmiger, waarbij krakers zich ook verlaagden door jonge jongens vanuit de voorhoede stenen te laten gooien. De situatie in de Staatsliedenbuurt, een brandende tram in Zuid en ‘De Slag in de Vondelstraat’ waren het einde van wat de omgeving accepteerde van krakers. Door eigen wangedrag hadden ze veel sympathie verloren.

Mores

En toen kwam corona en een geheel nieuw type van demonstrant kwam demonstreren, een die niets wist van de mores van het demonstreren. Geharde demonstranten wisten dat als de politie drie keer ‘gesommeerd had te vertrekken’ het ook menens werd en je kon worden weggeslagen. Nu zag je verwarde coronademonstranten half huilend roepen: “Maar ik deed toch niks!” nadat de politie na drie keer daadwerkelijk was opgetreden.

Theedrinken

Ze dachten dat demonstreren een spelletje was – gezamenlijk theedrinken – zoals ze ook dachten dat corona niet bestond. Bij Kick Out Zwarte Piet trad de politie of direct op of liet het optreden over aan hardhandig pro-Pietentuig. De boeren lieten zien dat de trekker een zeer effectief wapen is, zeker als er geen kenteken op zit – en als dat verplicht wordt, smeren ze er wel mest op. Bij Extinction Rebellion begon al een verschuiving, waarbij het begrip klimaat soms wel erg ver werd opgerekt.

Gemaskerd

Met de pro-Palestijnse demonstranten is een nieuw hoofdstuk aangebroken in demonstratieland. Het geeft niet waarvoor (vrede, klimaat of dieren) of tegen (oorlog, bodemvergiftiging of dierenleed) je demonstreert, de al of niet gemaskerde Palestina-demonstrant is van de partij. Hun eisen zijn belangrijker dan welk (wereld)probleem dan ook en dat rechtvaardigt hun demonstratiekaping.

Mij zie je niet meer bij een demonstratie, want voor je het weet sta je tussen ‘From the river to the sea…’, en dat verdom ik. Was de CPN er nog maar!