Abdicerende Deense koningin roept op tot respect voor Joden

Hoewel aankondiging van de Deense koningin Margrethe II om op 14 januari te stoppen het nieuws domineerde, nam zij het aan het begin van haar oudejaarsrede op voor de Joden in haar land. Ze blikte terug op de vlucht van de Deense Joden in 1943 en brak een lans voor de veiligheid van haar Joodse landgenoten in 2023, na de aanslag van 7 oktober en de daaropvolgende strijd. “De oorlog zorgt ervoor dat het antisemitisme zich opnieuw verspreidt. Het is jammer en beschamend.”

Respect

“Vanavond wil ik een ondubbelzinnige oproep doen aan ons allemaal in Denemarken om elkaar met respect te behandelen. We moeten dichter bij elkaar komen, en ons niet van elkaar distantiëren. We moeten niet vergeten dat we allemaal mensen zijn,” zei Margrethe II aan het begin van haar historische oudejaarstoespraak, na te hebben gesproken over de gruwelen van 7 oktober. “Het jaar waar we vanavond afscheid van nemen, 2023,zal herinnerd worden vanwege de gruwelijke terroristische aanslagen op burgers in Israël. Het gaat alle begrip te boven.”

Antisemitisme

De koningin vervolgde: “Gruwelijk is ook de oorlog die volgde. Er zijn hier geen winnaars, alleen verliezers. Vrouwen en kinderen hebben de oorlog niet zelf gekozen, maar zij betalen de prijs. Onschuldige mensen zijn de eerste slachtoffers. Niet alleen in het Midden-Oosten, ver hier vandaan, maar ook in Denemarken. De oorlog zorgt ervoor dat het antisemitisme zich opnieuw verspreidt. Het is jammer en beschamend.” Zowel joden als Palestijnen in Denemarken worden bang als de telefoon gaat. “Is er slecht nieuws over de familie?”

Joden gered

Ook herinnerde Margrethe de Denen eraan dat het in 2023 tachtig jaar geleden was dat de meeste Deense Joden in een actie werden gered van de dood. “Wat moeten we doen als onschuldige mensen worden aangevallen?” aldus de vorstin. “De Deense bevolking liet dat destijds zien. Gewone burgers hielpen spontaan hun medemens. Ze waarschuwde de buurman, verstopten de collega en brachten gezinnen in Zweden in veiligheid. Voor de overgrote meerderheid van de Deense Joden was de ontsnapping aan de nazi-genocide succesvol.”

Christian X

De koningin haalde herinneringen op aan haar voorganger Christian X. “Toen Denemarken werd bezet, verwoordde mijn grootvader Christian X de houding van de bevolking: ‘Joden waren en zijn gerespecteerde burgers in de Deense samenleving’. Als we elkaar kennen, slagen we er ook in om in elkaars lot te leven. Dan volgen compassie en hulpvaardigheid als iets heel natuurlijks.” Hierna stond ze uitgebreid stil bij andere crisissen in de wereld, zoals de oorlog Oekraïne en de klimaatcrisis.

Vertrek

Aan het einde van haar toespraak maakte Margrethe II bekend te vinden dat het welletjes is geweest: op 14 januari – de sterfdag van haar vader Frederik IX – zal zij de troon doorgeven aan haar oudste zoon, kroonprins Frederik. Ze is dan precies 52 jaar koningin geweest. Veel Denen kennen geen andere monarch dan Margrethe, die bekend staat als pragmatisch, behoudend en kunstzinnig. Zij was altijd zeer betrokken bij de Joodse gemeenschap in haar land, die klein maar actief is. De aankomende koning, Frederik X, is 55 jaar. Zijn vrouw Mary is afkomstig uit Tasmanië.