Israëlisch Hooggerechtshof schrapt ‘hervormingswet’ Netanyahu
Een juridische hervormingswet van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu en zijn ultra-rechtse kabinet kan de prullenmand in. Dat gebeurt na een uitspraak die het Israëlisch Hooggerechtshof op maandag deed. De door het parlement aangenomen wet ondermijnt het democratische karakter van de staat Israël, aldus de opperrechters. Het zou de regering extra macht geven ten koste van het hooggerechtshof.
Laatste controle
Nadat het zesde kabinet van Netanyahu een jaar geleden aantrad, kondigde hij juridische hervormingen aan die het land naar zijn mening democratischer zouden maken. In Israël, dat ‘basiswetten’ kent maar geen grondwet heeft, worden door het parlement aangenomen wetten getoetst door het hooggerechtshof. Omdat er geen Senaat of Raad van State is, vormen de opperste rechters een ‘laatste controlemiddel’, maar daarmee hebben zij tegelijkertijd ook invloed op de wetgeving.
Grip op het hof
Volgens de ultra-rechts-religieuze coalitie van Netanyahu zijn de opperrechters politiek gezien ‘te links’ om eerlijk te oordelen. Ze hielden volgens hen teveel zaken tegen en daarom moest het hooggerechtshof ‘hervormd’ worden. Netanyahu wilde onder meer de benoemingen van rechters, die door de juridische branche zelf wordt gedaan, in handen leggen van de politiek. Volgens critici krijgt de regering zo te veel grip op het hof, waardoor de enige extra controle op wetten in Israël zou verdwijnen.
Maatschappelijke onrust
Uiteindelijk trok Netanyahu het hele hervormingspakket in. Dat kwam door maandenlange demonstraties die het land bijna ontwrichtten, en door druk van de oppositie, het leger en maatschappelijke instellingen. Maandenlange stakingen lagen op de loer en een economische malaise dreigde. Bovendien splitten de plannen de bevolking tussen progressieven en seculieren enerzijds en conservatieven en religieuzen anderzijds.
Nieuwe wet
In het verleden hebben de opperste rechters al veel controversiële wetten afgekeurd omdat die indruisten tegen de democratische basiswetten van het land. Nu hij het pakket had ingetrokken, loodste Netanyahu een nieuwe wet door het parlement die ervoor moest zorgen dat het Hooggerechtshof aangenomen wetten niet meer zomaar zou kunnen afkeuren. In feite moest dit hetzelfde resultaat bewerkstelligen: een zwakkere rechtgevende macht.
Rechtsgang
De oppositie nam dat niet, stapte naar het hooggerechtshof en die moest erover oordelen. Dat was niet gemakkelijk: de opperrechters moesten nu over beslissen over hun eigen toekomst. Er volgde een lange zitting, waarna de rechters zich terugtrokken voor beraad. Ze namen er 3,5 maand de tijd voor en kwamen maandag met een oordeel: acht van de vijftien rechters schoten de aangenomen wet af, omdat die het democratische karakter van de staat ondermijnt.
Hoogtepunt
De uitspraak markeert het hoogtepunt van een jarenlange strijd tussen de regering en de rechterlijke macht over de aard van de Israëlische democratie, en over de vraag welke tak van de autoriteiten de uiteindelijke zeggenschap heeft over het constitutionele karakter ervan. Voor de regering wordt het moeilijker om nieuwe juridische hervormingswetten te maken, aangezien er momenteel een oorlog gaande is en het kabinet politiek gezien verzwakt is; dit vanwege aan het licht gekomen fouten die voorafgaand aan de oorlog.
