Actie voor behoud Joods Werkdorp Wieringermeer
Joden in het Hollands Noorderkwartier willen het Joodse Werkdorp in de Wieringermeer behouden. Een projectontwikkelaar wil daar zeven gebouwen neerzetten met woonbestemming voor flexwerkers, een uitzendbureau en een winkel. De Werkgroep Joods Werkdorp wil, in plaats van een woonbestemming, een sjoa-herinneringscentrum en het behoud van het hoofdgebouw van het Joodse Werkdorp.
Het Joodse Werkdorp Wieringermeer werd in 1934 geopend in de net drooggelegde Wieringermeer. Joodse jongeren, vluchtelingen uit nazi-Duitsland en Oostenrijk, kregen er nabij Slootdorp een agrarische opleiding, die nuttig zou zijn als zij zich in het toenmalige Mandaatgebied Palestina, het huidige Israël, zouden vestigen. Sommigen deden dat, anderen vestigden zich in de Verenigde Staten of in Zuid-Amerika. Ten noorden van de Nieuwersluizerweg lag het gemeenschapsgebouw met daaromheen de woonbarakken, en ten zuiden lag de Oostwaardhoeve, de ‘boerderij’. In totaal hebben 750 tot 900 jongeren hier verbleven. Nog in 1939 maakte de vermaarde fotograaf van het Europese Joodse leven Roman Vishniac een fotoserie over het dorp.
Na de Duitse inval en bezetting in Nederland werd in maart 1941 het dorp ontruimd, op zo’n zestig achterblijvers na. De rest werd naar Amsterdam gestuurd. In juni van dat jaar kregen zij bericht dat ze mochten terugkeren naar het werkdorp. In werkelijkheid werden degenen die niet meteen onderdoken direct naar Kamp Schoorl gebracht en uiteindelijk naar het concentratiekamp Mauthausen. Van de driehonderd jongeren die nog in het dorp woonden, werden er 181 vermoord.
Na de oorlog werd het voormalige Joodse Werkdorp Wieringermeer in gebruik genomen als proefboerderij van het Instituut voor Landbouwtechniek en Rationalisatie (ILR). De woonbarakken werden gesloopt, maar het voormalige gemeenschapsgebouw en de Oostwaardhoeve bleven bewaard. Tussen 1988 en 2001 was de Amsterdamse galerie Art & Project gevestigd in het gemeenschapshuis. Bij het gebouw bevindt zich sinds 1989 een monument met plaquette ter herinnering aan het Joodse werkdorp. Het gemeenschapsgebouw is sinds 2002 een rijksmonument.
De Werkgroep Joods Werkdorp Wieringen eist van de Provincie Noord-Holland het behoud van het hoofdgebouw van het Joodse Werkdorp in de Wieringermeer.
Tijdens de Open Monumentendag op 11 september 2016 organiseerde de Werkgroep een tentoonstelling over het Joodse Werkdorp in de Synagoge Alkmaar, die door honderden belangstellenden werd bekeken. Binnenkort zullen excursies naar het Werkdorp worden georganiseerd.
