Advies aan Hoge Raad: verbod export F35-onderdelen zo laten

De Hoge Raad heeft advies gekregen om het verbod op de uitvoer van F35-onderdelen naar Israël te laten bestaan. Het advies komt van de advocaat-generaal, die de belangrijkste adviseur is van de Hoge Raad. De kans is aanwezig dat de rechters zijn aanbeveling overnemen, maar dat hoeft niet perse. De staat en ngo’s zijn al een jaar verwikkeld in een rechtsgang over de onderdelen.

Oxfam Novib, PAX en The Rights Forum denken dat Nederland bijdraagt aan ‘genocide’ en het schenden van mensenrechten, omdat het onderdelen van het F35-gevechtsvliegtuig levert aan Israël. Die worden ingezet boven de Gazastrook. Ze spanden daarom een jaar geleden een rechtszaak aan tegen de staat om de levering teniet te doen. De rechter stelde hen in het ongelijk, maar het gerechtshof in Den Haag gaf hen wel gelijk en legde zo een uitvoerverbod op.

Zwaarwegend

De staat besloot in cassatie te gaan. De Hoge Raad heeft de zaak in behandeling, maar in aanloop naar de uitspraak komt er altijd een advies van de advocaat-generaal. In dit geval luidt het dat het verbod van kracht moet blijven. Volgens hem oordeelde het hof in februari correct dat Nederland moest stoppen met het leveren van de gevechtsvliegtuigonderdelen aan Israël. Het advies wordt als zwaarwegend gezien, maar de rechters van de Hoge Raad mogen ervan afwijken.

Leveringsplicht

De landsadvocaat stelt dat het niet aan de rechtelijke macht is om een oordeel over de uitvoer van de onderdelen te vellen, maar aan de politiek. Die moet gaan over het buitenlandse beleid en in de Tweede Kamer moeten daar meerderheden voor zijn. Als de rechtsgang toch moet worden gemaakt, dan moet het naar een internationale rechtbank. De ngo’s klagen immers dat er sprake is van het schenden van genocideverdragen. Daarnaast heeft Nederland een leveringsplicht aan Israël.

Derde landen

De plicht om onderdelen van de F35 te leveren aan de afnemers van het vliegtuig is al begin jaren 2000 vastgelegd. Nederland heeft toen een internationaal contract getekend dat bindend is. Het is daar aan gebonden. Sinds de uitspraak van het hof in Nederland, zij het tijdelijk, gestopt met de uitvoer van de onderdelen aan Israël. Als de Hoge Raad de regering in het gelijk stelt, zal de export weer hervat worden. Tot dan toe verzaakt Nederland zijn contractuele afspraken en krijgt Israël de onderdelen via andere landen.