Akkoord over pijplijn met Israëlisch gas naar Europa

Na jaren van onderhandelen is donderdag in Athene een akkoord gesloten over een onderzeese pijplijn van Israël naar Europa. De lijn zal Israëlisch gas via Cyprus naar onder meer Griekenland en Italië transporteren. Met de deal zijn miljarden gemoeid. Het akkoord, dat werd ondertekend door de regeringsleiders van drie landen, wordt door de Israëlische premier Benjamin Netanyahu beschouwd als een historische stap voor zijn land. Met de lijn wordt Europa minder afhankelijk van Russisch gas. Turkije is ontevreden over het akkoord, omdat de lijn over Turks grondgebied zou lopen.

Leviathan
Het gaat om aardgas uit het Israëlische gasveld Leviathan, dat samen met de velden Goliath en Tamar in het oosten van de Middellandse Zee ligt. Van hieruit zal een pijp van 1.900 kilometer lang gebouwd worden die via Cyprus en Kreta naar Europa loopt. Een nieuw op te richten consortium van het Griekse staatsgasbedrijf DEPA en het Italiaanse concern Edison moet het project East Med gaan leiden. Halverwege dit decennium kan de lijn in tien procent van de jaarlijkse gasbehoefte van de EU voorzien. Op jaarbasis kan East Med zeker tien miljard kubieke meter gas verplaatsen. De aanleg van de lijn kost zes miljard euro. Voordat die begint, moet de Europese Commissie zich er nog over buigen voor wat betreft mededinging.

Netanyahu blij
“Dit is een historische dag voor Israël”, zei de Israëlische premier Benjamin Netanyahu tijdens de ondertekeningsceremonie in Athene. “Slechts enkele dagen geleden begonnen we uit het Leviathan gasveld te pompen. We hebben daar enorme hoeveelheden. Dit betekent dat er veel geld naar onze economie zal komen. Dat is goed voor de vrede, omdat we ook overeenkomsten hebben met onze Arabische buren.” Netanyahu doelt op de gasdeals die Israël eerder sloot met buurlanden Egypte en Jordanië. Door de regio via gas met elkaar te verbinden, hoopt hij op meer politieke stabiliteit en economische vooruitgang.

‘Illegale pijplijn’
De Griekse premier Kyriakos Mitsotakis vulde aan. “Vandaag hebben we niet alleen een gunstige overeenkomst getekend. We hebben onze vastberadenheid verzegeld voor een strategische verbinding tussen onze landen in een regio die nu meer dan ooit groei en veiligheid nodig heeft.” Ook de Cypriotische president Nicos Anastasiades ondertekende het akkoord. Hij benadrukte dat de pijplijn over Grieks en Cypriotisch grondgebied loopt en dat niemand moet twijfelen over de soevereiniteit van beide landen. Anastasiades doelt op Turkije, dat eveneens naar gas boort in het gebied. Volgens Ankara zou de lijn ook over Turks grondgebied lopen en dus illegaal zijn.

Analyse
Met de pijplijn kan de EU weer minder afhankelijk worden van aardgas uit Rusland. Met name de Midden- en Oost-Europese lidstaten zitten aan het Russische gas, dat via grote lijnen vanuit Siberië naar Europa loopt. Eerder deze eeuw sloten Rusland en Duitsland een akkoord over de pijplijn North stream die gas onder de Oostzee van Rusland naar Duitsland moet brengen. Op deze lijn is kritiek van onder meer Amerika en Polen, die zeggen dat Berlijn zo de Europese veiligheidsbelangen zou ondermijnen. Eerder kneep Moskou Midden- en Oost-Europese landen af van gas omdat het een betalingsconflict had met buurland Oekraïne om gasleveranties.

Voor Israël veroorzaakt de nieuwe deal een win-win-situatie. Niet alleen profiteert het zelf van zijn onderzeese aardgasvelden, maar ook kan er veel geld aan worden verdiend. Dat gebeurt al door gas te verkopen aan buurlanden Egypte en Jordanië, maar gaat straks ook gebeuren door gasverkoop aan Griekenland en Italië. Door de gasdeal komt Israël een stapje dichterbij Europa, waardoor het voortbestaan van de staat en stabiliteit in de regio voor de Europeanen nog belangrijker worden. Tegelijkertijd zijn er de nodigde technische uitdagingen, zoals de lengte en diepte van de pijplijn. Ook moet de pijp onder een trog door en is het gebied aardbevingsgevoelig.

Lees ook:
Turkse en Israëlische marine botsen in Middellandse zee bij Cyprus
Turkije heeft een onderzoeksschip van de Israëlische marine aangehouden. Volgens Ankara voerde het schip gasboringen uit op het Turkse continentale plat van de Middellandse Zee. Dat zou zijn gebeurd met Cypriotische wetenschappers aan boord.