‘Are you Jewish?’ – column David Barnouw

David Barnouw
Overhetwestland

‘Aan het eind van de 20ste eeuw kwam ik bijna jaarlijks in de Verenigde Staten om daar een Anne Frank-lezingentournee te houden. De uitgave van het RIOD van alle dagboeken van Anne Frank waren in dat land verschenen en als medeauteur was ik zeer welkom. Overbodig te zeggen dat ik voor mijn werk aan Meinoud Rost van Tonningen nooit in de VS ben uitgenodigd. En zo kwam ik bij beroemde universiteiten als Harvard en Yale, maar ook minder bekende in Stillwater (Oklahoma) of Boone (North Carolina). Natuurlijk stond er ook wel eens een High School op het programma, een synagoge, een museum of een Anne Frank-tentoonstelling. Zo leerde ik vele uithoeken van de VS kennen én de Amerikaanse omgang met de Holocaust.

Bij een Anne Frank-tentoonstelling in Minneapolis was haar kamertje op halve grootte nagebouwd en als lokale touch was er een quilt op haar bedje gelegd. Na een lezing in het Holocaust Museum in Houston vroeg de museumdirecteur mij mee te komen naar de tuin, waar een treinwagon stond. Of professor Barnouw even kon meedelen of daar Joden mee waren vervoerd. Ik kon me eruit redden door te doen alsof ik niets van rollend materiaal uit de oorlogsjaren wist. In Nederland constateert het Nationale 4 en 5 Comité bijna jaarlijks dat uit een enquête is gebleken dat vooral de jeugd zeer geïnteresseerd is in de Tweede Wereldoorlog, maar er vrij weinig van weet. Het Comité zou zich wellicht meer op educatie moeten richten dan aanwijzingen te geven wanneer en hoe je de Nederlandse driekleur halfstok moet hangen, maar dat terzijde.

In de Verenigde Staten is het niet veel beter gesteld met die kennis, want men is ervan overtuigd dat alle Nederlanders Joden hebben geholpen. Dat is te danken aan Anne, die postuum een fantastische ambassadrice voor Nederland is; zij is geholpen, dus alle Joden zijn geholpen. Het kost mij altijd grote moeite uit te leggen dat de harde cijfers een geheel ander beeld van Nederland geven. Pas als ik vertel dat Anne en de anderen waarschijnlijk door Nederlanders verraden zijn, net als vele andere Joden, wil men mij wel geloven.

Er zit ook wel eens een Holocaust-ontkenner in de zaal en dan wordt er weleens gevraagd of het echt wel zes miljoen waren. Mijn tegenvraag of drie of vier miljoen wel een acceptabel getal is, voorkomt meestal een gênant debat.

Wat bijna altijd voorkomt, is de vraag “Are You Jewish?” dat gebeurt ook wel eens in Nederland en ik beschouw dat maar als een milde vorm van plattelandsantisemitisme. Amerikanen hechten zeer aan etniciteit en zien zo’n vraag niet als discriminatie. Maar om de vraag vóór te zijn, heb ik in mijn standaardlezing een persoonlijk intro toegevoegd, iets waar men daar ook dol op is. Ik leg uit dat mijn grootvader predikant was en mijn vader ook en hoe ze de oorlog hebben beleefd. Het vermindert het aantal ‘Are You Jewish?’-vragen weliswaar vanuit de zaal, maar nu wordt het wel na afloop in een één op één gesprek gevraagd.

No madam, I am not Jewish, I am the atheist son of a liberal minister.”

Categorie:

Home » Columns en opinie » ‘Are you Jewish?’ – column David Barnouw