Behangsels uit 18de eeuw in Portugese Synagoge ontdekt

Tijdens werkzaamheden in de Portugese Synagoge in Amsterdam zijn onverwacht enkele 18de eeuwse linnen behangsels aangetroffen. Ze lagen in twee verborgen tussenruimtes in de hechal, de kast waarin de Torarollen worden bewaard.  Het is niet duidelijk wanneer ze daar zijn neergelegd, maar alles wijst er op dat het er anderhalve eeuw onopgemerkt heeft gelegen. Sinds augustus vorig jaar wordt het 17de eeuwse interieur van de Snoge gerestaureerd.

De restaurateurs troffen bovenin de hechal in een holle ruimte een verfrommeld beschilderd linnen behangsel aan. Ook ontdekten ze een tussenruimte die alleen bereikt kan worden via twee vloerluiken, die verborgen lagen onder een dikke stoflaag. Daar werd een tweede behangsel aangetroffen. Deze was eveneens bedekt met een laag van stof. De restaurateurs namen contact op met twee interieurspecialisten, die de gevonden doeken hebben beoordeeld.

Het eerste object is waarschijnlijk vervaardigd tussen 1740 en 1760, en is uniek in zijn soort. ‘Tegen een donkergroene achtergrond is een trellis-achtig (gevlochten) patroon geschilderd met wolkenvormige vensters in drie verschillende groottes. Afwisselend zijn hierin vogels en bloemen afgebeeld, monochroom en veelkleurig. Door de donkere achtergrond en de exotisch ogende beelden lijkt het geïnspireerd op oosters lakwerk’, zo schrijft het Joods Cultureel Kwartier in een persbericht.

Het tweede behangsel is eveneens van linnen, maar is fluweelachtig. Waarschijnlijk heeft het ooit gehangen in een ruim en hoog vertrek, zoals de zaal van een groot grachtenpand. Het is te dateren in de tweede kwart van de 18de eeuw, want ‘gevelouteerd linnen behangsels waren in die tijd populair’. In Dordrecht, Haarlem en Zutphen is dit soort hangwerk nog te vinden. Destijds werden ze ook geëxporteerd naar Duitsland en Zweden.

Duidelijk is dat beide objecten in Nederland zijn vervaardigd. Onduidelijk is de waarde ervan. Dat kan het Joods Cultureel Kwartier, waaronder de Portugees-Israëlietische Synagoge valt, vooralsnog niet thuisbrengen.

Lees ook:
Rijksmuseum en Joods Museum komen samen met tentoonstelling over roofkunst
Het Rijksmuseum en het Joods Museum (voorheen Joods Historisch Museum) slaan de handen ineen: in 2024 zullen ze samen een tentoonstelling houden over roofkunst. Het gaat om geroofde kunst van Joden in de Tweede Wereldoorlog dat in handen kwam van het Rijksmuseum. Van deze objecten zijn een aantal nabestaanden en erven nog steeds niet opgespeurd, en mede daarom wil Rijksmusemdirecteur Taco Dibbits een expositie samen met het Joods Museum organiseren waarin deze stukken centraal staan. “Het onderwerp is nu actueel.”