Het kapitale noodlot van onderduiker Sal Walvis
In zijn nieuwe boek ‘Het kapitaal van Sal Walvis; Acht verhalen over Joodse vervolgden in Noord-Limburg’ presenteert oorlogsonderzoeker Gerrit van der Vorst het resultaat van jarenlang onderzoek in oorlogsarchieven en politiedossiers naar het lot van Amsterdamse en Duitse joden. Op hun soms jarenlange vlucht voor de Nazi’s bleven die hangen in Noord-Limburg. Van der Vorsts diepteonderzoek in archieven en zijn interviews met ooggetuigen en hun nazaten corrigeren het beeld van berustende Joden, die zich tijdens de Tweede Wereldoorlog gelaten lieten afvoeren. De publicatie is tevens een aanklacht tegen de vergoelijkende mentaliteit in de naoorlogse rechtspleging.
De acht schokkende levensverhalen, waarin vervolging, deportatie, moord, spionage, verzet en familiedrama ‘s centraal staan, worden door Van der Vorst nauwgezet gereconstrueerd en goed geïllustreerd. De reconstructies brengen tegenstrijdigheden en verrassingen aan het licht. Het titelstuk, Het kapitaal van Sal Walvis, verwijst naar de liquidatie van de hoofdpersoon door het gewapend verzet in juni 1944. Op 15 juli 1944 werd Salomon Walvis, een Joodse Amsterdammer, die in het Limburgse Horst was ondergedoken, door verzetslieden geliquideerd. Als reden voor de executie werd naderhand opgegeven dat de 28-jarige Walvis het verzet wilde verraden. Daarvoor bestaat echter ‘geen spat van bewijs’, citeert De Volkskrant de auteur. Waarschijnlijker is het volgens Van der Vorst dat Walvis het slachtoffer is geworden van een ordinaire roofmoord, waarbij diamanten en achtduizend gulden, die Walvis bij zich had, zijn buit gemaakt.
Van der Vorsts onderzoek brengt een ware doofpotaffaire aan het licht. Samen met de andere verhalen ontstaat een j’accuse tegen de vooringenomenheid van naoorlogse waarheidsvinding. Ondanks het felle licht van de strijd voor de goede zaak hadden ook het verzet en het rechtsherstel hun duistere kanten.
Van der Vorst is niet bij de oorlogsgebeurtenissen blijven steken. Als in de aftiteling van een op feiten gebaseerd verfilming beschrijft hij de verdere lotgevallen van hen die bij de drama’s betrokken waren. In combinatie met de schildering van de voorgeschiedenissen van de hoofdrolspelers zijn zo acht portretten ontstaan, die zich laten lezen als even zovele koningsdrama’s.
Het kapitaal van Sal Walvis is het vervolg op het eerder verschenen boek Een diepzwarte sluier. De grensplaats Venlo en de jodenvervolging’ (2014). Ook deze nieuwe uitgave komt uit in eigen beheer van de auteur. Van der Vorst wil met dit tweeluik een monument ter nagedachtenis en herdenking van de hoofdpersonen nalaten.
Bron: Ouderenjournaal
