Britse Joden halen herinneringen op aan overleden prins Philip

De overleden Britse prins Philip is geëerd door prominenten uit Joods Groot-Brittannië. Leiders en woordvoerders prijzen hem voor zijn affectie met de Joodse gemeenschap, en voor de wijze waarop hij die tegemoet trad. Ook halen ze herinneringen op aan de overleden echtgenoot van koningin Elizabeth II (94). Dit meldt de Jewish Chronicle (JC). Philip, alias de hertog van Edinburgh, werd in 1921 geboren. Zijn moeder prinses Alice von Battenberg redde in de Tweede Wereldoorlog een Joodse familie in Griekenland. Als prinsgemaal trad hij geregeld tegemoet naar de Joodse gemeenschap en bezocht hij Israël in 1994. Hij overleed vrijdag op 99-jarige leeftijd.

Herinneringen tot troost
Voorzitter Marie van der Zyl van de Raad van de Board of Deputies of British Jews – zeg maar het Britse Centraal Joods Overleg – eerde prins Philip vrijdag om zijn levenslange inzet voor de samenleving. Ze prees ‘zijn actieve dienst bij de marine tijdens de Tweede Wereldoorlog’ en de ‘tienduizenden opdrachten die hij uitvoerde gedurende 6,5 decennia aan koninklijke plichtplegingen’. Van der Zyl: “Onze gedachten zijn vandaag bij de koninklijke familie. Het is onze oprechte hoop dat hun herinneringen aan prins Philip de komende tijd een troost voor hen zullen zijn.”

‘Onmetelijke bijdrage’
Voorzitter Jonathan Goldstein van de Jewish Leadership Council benadrukt de de hertog van Edinburgh’s inzet voor de maatschappij. Hij heeft ‘veel gelukkige herinneringen’ aan zijn band met de Joodse gemeenschap. Het Holocaust Educational Trust schreef vrijdag dat het verlies van Philip ‘door ons allemaal zal worden gevoeld’ en prees zijn ‘onmetelijke bijdrage’ aan het land. Met de jaren kwam de prinsgemaal bij de Joodse organisaties en in de Joodse gemeenschap op bezoek. Soms had hij ook filosofische en theologische gesprekken met rabbijnen en andere Joden over het Jodendom.

‘Laat mensen je voorbeeld volgen!’
Verschillende Britse rabbijnen hebben goede herinneringen aan Philip. Rabbijn Jonathan Romain schrijft in de JC: ‘Ik had het geluk hem van dichtbij te mogen zien, deel uit te maken van een speciale denktank die hij had opgericht en een aantal jaren met hem te mogen lunchen. Dus ik weet dat hij in staat was om de hooggeplaatsten en machtigen uit te dagen. Bij de bespreking van de benarde toestand van de Engelse Hooglanden, die de afgelopen jaren ontvolkt waren geraakt, begon een vooraanstaand deskundige dringend te pontificeren over hoe belangrijk het dat gewone mensen zich daar vestigen. “Waarom erover praten?”antwoordde de prins. “Als je wilt dat mensen dat doen, ga daar dan zelf heen en laat mensen je voorbeeld volgen!” De man zweeg.

Directheid
Volgens Romain kan de directheid van prins Philip, waar hij het nieuws mee haalde en soms door in de problemen kwam, positief worden gezien. ‘Zijn botheid was het product van een fundamentele eerlijkheid die in schril contrast staat met degenen in het openbare leven gewoon platitudes uitspreken, leuzen uiten of zich bezighouden met mondelinge gymnastiek’. In zijn leven heeft Philip talloze malen Joodse instellingen bezocht. ‘Van het Sternberg Centrum tot het Joods Museum’, aldus Romain. ‘Het varieerde van 1956, toen hij de eregast was tijdens een diner ter ere van het 300-jarig bestaan van het Britse Jodendom sinds de Hervestiging, tot een herhaling daarvan, vijftig jaar later’.

Onbaatzuchtig
De Britse opperrabbijn Ephraim Mirvis bracht hulde aan ‘deze onbaatzuchtige en loyale publieke figuur’, die ‘standvastige steun aan de koningin’ en ‘uitzonderlijke dienst aan onze natie’ bood. De rabbijn is ‘diep geraakt door het buitengewone plichtsbesef van de hertog’, zo blijkt uit persoonlijke gesprekken die hij met leden van de koninklijke familie heeft gevoerd. “Ook had prins Philip interactie met en genegenheid voor de Joodse gemeenschap in Groot-Brittannië. En er was zijn band met Israël, waar zijn moeder begraven ligt en die hij in 1994 bezocht.” Mirvis noemt hem ‘een opmerkelijke Royal, die tot ver in de negentig werkte’ en een rolmodel was ‘om actief te blijven in de laatste jaren’.

Joodse rector
Prins Philip werd in 1921 op het eiland Corfu geboren als telg van de Griekse koninklijke familie. Toen hij 1,5 jaar oud was, moest hij met zijn familie vluchten omdat de republiek was uitgeroepen – jaren later keerde de monarchie terug. Hij kwam in Groot-Brittannië terecht, waar hij zich aansloot bij de familie van zijn moeders kant; Van Battenberg of Mountbatten. Zijn middelbare school volgde hij in het Schotse internaat Gordonston, waar de Duits-Joodse rector Kurt Hahn voor een Spartaanse levenswijze zorgde. Het beviel Philip goed. Net als zijn oom Lord Louis Mountbatten sloot hij zich aan bij de Britse marine, in 1939, en vocht hij in de Tweede Wereldoorlog voor het land.

Yad Vashem
Zijn moeder leefde in diezelfde jaren als non in Griekenland. Zij had schizofrenie en was ook doof, maar kon zich desondanks goed handhaven. In Athene verborg ze een Joods gezin in huis. Niet omdat ze perse Joods waren, maar omdat ze deze mensen kende en ze wilde helpen. Ze gebruikte haar doofheid als middel om Duitse soldaten af te weren. Als die aan de voordeur kwamen om te vragen of ze naar binnen mochten voor een controle, kon zij hen plots niet verstaan. Zo weerde ze de Duitsers af. Eigenlijk kon prinses Alice goed liplezen. Na de oorlog ontving ze de Yad Vashem-onderscheiding en na haar dood werd ze in Jeruzalem begraven. Haar zoon bezocht het graf en het Yad Vashem-centrum in 1994. Haar kleinzoon Charles en achterkleinzoon William deden het later dunnetjes over.

Briefwisseling
Prins Philip ontmoette zijn latere vrouw Elizabeth II al in de jaren dertig. Zij was toen dertien jaar oud. Hijzelf was achttien jaar en maakte indruk op haar. Ze gingen brieven schrijven en raakten aan het einde van de oorlog verliefd. In 1947 traden de twee in het huwelijk en in 1952 werd Elizabeth op 25-jarige leeftijd vader koningin. Dat gebeurde na de dood van haar vader George VI. Voor het eerst in circa honderd jaar had Groot-Brittannië weer een prinsgemaal, die zich niet zo wilde laten noemen. Er was geen rol voor hem weggelegd, maar gaandeweg lukte het Philip om die inhoudelijk vorm te geven. De hertog van Edinburgh, altijd een paar passen achter de koningin lopend, interesseerde zich in de jeugd, technologie, paardensport, jagen en natuurbehoud. Het huwelijk was goed en produceerde vier nakomelingen.

Over de kop
Prins Philip deed het sinds 2017 al rustiger aan en was amper nog in het publiek te zien. Ook kampte hij de laatste jaren soms met gezondheidsproblemen. Twee jaar geleden werd een autorit hem bijna fataal door een behoorlijk ongeluk waarbij hij over de kop vloog. De prins leverde zijn rijbewijs daarop in en beloofde zijn vrouw niet meer achter het stuur te kruipen. Vorig jaar en twee maanden geleden werd hij opgenomen in het ziekenhuis, de laatste keer met hartproblemen. Na een verblijf van een maand werd hij ontslagen, maar toch heeft hij het niet gered. De prins overleed ‘vredig’, aldus het Britse hof en werd 99 jaar oud. Volgende week wordt hij vanwege corona bescheiden begraven.

Lees ook:
Prins Charles prijst overleden rabbijn Jonathan Sacks: ‘een licht voor onze natie’
De Britse kroonprins Charles heeft de overleden Britse opperrabbijn Jonathan Sacks publiekelijk geprezen. Dertig dagen na diens dood stond hij stil bij Sacks, die hij ‘een licht voor onze natie’ noemde. De video was vooraf opgenomen en werd uitgezonden op een speciale live stream waarin verschillende prominenten en leden van de Joodse gemeenschap iets moois vertelden over Sacks.