Financiële sancties tegen Cheider komen in zicht

De Joodse school het Cheider heeft weer een tik op de vingers gekregen van de Onderwijsinspectie en minister Arie Slob (ChristenUnie) van Basisonderwijs. Volgens een onderzoek zijn de sociale veiligheidssituatie voor de leerlingen en de kwaliteit van het onderwijs onvoldoende verbeterd. Ook is de bestuurlijke situatie te weinig veranderd, zegt de inspectie. Inmiddels zit het hele dossier in een stadium waarin de inspectie kan overgaan tot financiële sancties tegen de Joods-orthodoxe school. De gemeente Amsterdam herhaalt zijn oproep aan het bestuur om te vertrekken. Nog steeds is iedere vorm van gemeentelijke samenwerking met de school bevroren. De minister overweegt vervolgstappen, maar hoopt dat de school zich alsnog kan beteren.

Herstelopdrachten
Hoewel de inspectie daar vorig jaar om vroeg, is de sociale veiligheid voor leerlingen op het Cheider volgens het rapport nog steeds niet voldoende gewaarborgd. De school kreeg eerder negen zogenoemde ‘herstelopdrachten’ opgelegd. ‘Cheider had op papier aangetoond aan de herstelopdrachten te voldoen, maar uit het onderzoek bleek dat de daadwerkelijke uitvoering in de onderwijspraktijk onvoldoende was’, schrijft minister Slob per brief aan de Tweede Kamer. Nog steeds is er gebrekkig onderwijs op het gebied van biologie, seksualiteit en seksuele diversiteit. Daardoor wordt de ‘seksuele weerbaarheid van leerlingen onvoldoende bevorderd’, stellen inspectie en minister. Ook is er geen vrouwelijke vertrouwenspersoon voor meisjes beschikbaar.

Monitoring
Verder moet het bestuur de sociale veiligheid op school meten, maar worden de meetmogelijkheden volgens de inspectie onvoldoende benut. En er zouden nog meer onduidelijkheden zijn. ‘Het hoofd Joodse zaken en de schoolrabbijn in de praktijk bevoegdheden hebben bij het bepalen van leerinhouden waardoor onduidelijk is wie eindverantwoordelijkheid draagt’, aldus Slob. Daarnaast heeft de Onderwijsinspectie verzocht dat er ‘bestuurlijke veranderingen’ zouden komen (de gemeente Amsterdam heeft bij monde van onderwijswethouder Marjolein Moorman het opstappen van het hele bestuur geëist), maar wordt daar nog onvoldoende aan tegemoetgekomen. Kortweg: ‘De veranderingsbereidheid dan wel het tempo waarin het bestuur aan herstel werkt en gevolg geeft aan de aanwijzingen laag is’.

‘Code Goed Bestuur niet goed nageleefd‘
Ook het interne toezicht en de medezeggenschap van het Cheider functioneren nog steeds niet optimaal, stelt de inspectie. En er wordt op verschillende punten niet voldaan aan de Code Goed Bestuur. Uit de brief van Slob: ‘De kwaliteitszorg, de kwaliteitscultuur, de verantwoording en dialoog op het niveau van het bestuur vertonen tekortkomingen’. Tevens is er sprake van financiële problemen, zo stelt de inspectie vast. ‘Het financieel beheer van het bestuur is onvoldoende omdat de financiële continuïteit niet is gewaarborgd. Het bestuur staat sinds oktober 2013 onder financieel aangepast toezicht en blijft dat staan’. Wel zijn de meeste onderzochte onderdelen ‘op het niveau van de scholen’ van voldoende kwaliteit, behalve de aangeboden leerstof op het gebied van veiligheid. Slob: ‘Vanwege het oordeel onvoldoende voor Veiligheid is de onderwijskwaliteit voor beide scholen als geheel als onvoldoende beoordeeld’.

Financiële sancties in zicht
Wat staat er nu op stapel? De Inspectie voor het Onderwijs onderzoekt momenteel of er financiële sancties kunnen komen tegen het Cheider als niet aan de herstelopdrachten wordt voldaan. Mogelijk wordt er dan overheidsgeld ingehouden of krijgt de school een of meerdere boetes. Hierdoor kan het voortbestaan van de school in gevaar komen. ‘De rol en opstelling van het bestuur is, gezien de moeizame voorgeschiedenis, uitermate teleurstellend’, schrijft minister Slob aan de Kamer. Maar in tegenstelling tot wethouder Moorman zegt hij het vertrouwen in het bestuur niet op. ‘Ik spreek de hoop uit dat het bestuur van Cheider de komende periode zal meewerken aan het voldoen aan de herstelopdrachten. Cheider neemt een eigen plaats in het onderwijsbestel in, maar dient evenals iedere andere school, van welke denominatie dan ook, zich te houden aan de geldende wet- en regelgeving’.

Zedenzaak
In 2018 gaf minister Slob aan de inspectie een opdracht om het Cheider te onderzoeken, onder meer door een misbruikzaak die op de school had gespeeld (in 2012) en de afhandeling daarvan door het schoolbestuur. Er kwam een onderzoek op het gebied van sociale veiligheid. In november 2018 bleek daaruit dat het schoolbestuur wel voldeed aan de zorgplicht voor sociale veiligheid, maar tekortschoot in de borging ervan. ‘Het beleid vertoonde te weinig samenhang, was deels van recente
datum en was onvoldoende ingebed in de onderwijspraktijk’, aldus Slob. Na media-aandacht rond het eerste inspectierapport riep onderwijswethouder Moorman van Amsterdam het bestuur op te vertrekken. Ook bevroor de gemeente de samenwerking met het Cheider.

‘Onvoldoende stappen gezet’
Intussen ging de Onderwijsinspectie een vervolgtraject in met herstelopdrachten waaraan de school moest voldoen. In september vorig jaar moest minister Slob aan de Kamer meldden dat het Cheider helaas niet aan deze opdrachten had voldaan. Dat bleek uit tussentijds onderzoek van de inspectie. De minister nu: ‘Juist op het vlak van sociale veiligheid zijn onvoldoende stappen gezet, terwijl daar de grootste zorgen zijn. Sterker nog, het herstelonderzoek heeft juist door het handelen van het bestuur veel vertraging opgelopen, door onder andere het te laat of onvolledig aanleveren van stukken, het vragen van uitstel en het afzeggen van gesprekken. Het bestuur laat hiermee niet zien de problematiek met urgentie en spoed te willen aanpakken’.

Sanctie opgelegd
Om druk op het schoolbestuur te zetten, schroefde de Onderwijsinspectie vervolgens de maandelijkse overheidsbijdrage met vijftien procent voor drie maanden terug. ‘Cheider heeft tijdens de bezwaarperiode alsnog in de schoolplannen aangegeven op welke wijze zij aan de herstelopdracht zou voldoen, verviel de juridische grond voor de financiële sanctie en is deze sanctie opgeheven’, aldus de minister in zijn brief. ‘In het najaar 2019 is de inspectie gestart met het regulier vierjaarlijks inspectieonderzoek, het herstelonderzoek sociale veiligheid om te onderzoeken in hoeverre alle opgelegde herstelopdrachten en aanbevelingen in de praktijk een plek hebben gekregen, en het themaonderzoek burgerschap. Wanneer mogelijk combineert de inspectie onderzoeken, mede om zo de belasting voor scholen te beperken’.