Coronelpaviljoen op Joodse begraafplaats Beth Haim in gebruik genomen

De Portugees-Israëlietische begraafplaats Beth Haim heeft er een gloednieuw element bij. In het Coronalpaviljoen kunnen bezoekers meer te weten komen over deze bijzondere plek en over de geschiedenis van de Portugees-Joodse gemeente van Amsterdam. Het entreegebouw, dat maandag in gebruik werd genomen, is vernoemd naar de familie Coronel. Zij zetten zich jarenlang in voor de Portugees-Israëlietische Gemeente (PIG) en waren mede-initiators van het plan. Ook de begraafplaats zelf is opgeknapt. Het project kwam met hulp van velen tot stand, waaronder fondsen en sponsoren.

Mezoezot
Rabbijn J.B. Serfaty en Gideon Coronel, de zoon van Jacques Coronel en parnas van de PIG, sloegen maandag mezoezot in de deurpost van het Coronelpaviljoen. Daarmee werd het nieuwe gebouw op de begraafplaats in Ouderkerk aan de Amstel in gebruik genomen. Vanwege de coronamaatregelen kon er geen publiek bij zijn, maar de organisatoren willen in het voorjaar van 2021, mits de omstandigheden het toelaten, een passende openingsceremonie organiseren. Helaas konden Jacques en zijn broer Uri Coronel hierbij niet aanwezig zijn. Zij overleden respectievelijk in 2017 en 2016, maar hadden het project toen al wel een aantal jaar begeleid.

Het Coronelpaviljoen is het sluitstuk van het plan ‘Op grond van traditie’, dat in 2014 in gang is gezet. Het project is ervoor bedoeld om Beth Haim, vierhonderd jaar na de ingebruikname, meer toegankelijk te maken voor het publiek. Alle onderdelen van dit plan zijn inmiddels gerealiseerd. Zo zijn er nieuwe paden aangelegd, nieuwe hekken geplaatst en trappen en bruggen gekomen om de onbereikbare delen van de begraafplaats te ontsluiten. Een groot deel van het plan, maar ook de architectuur en inhoud van het paviljoen, is ontworpen door architecten Jan Loerakker en Herman Kossmann. Het bakstenen gebouw is gebouwd door bouwbedrijf Aalberts uit Loosdrecht.

Jeroen Krabbé
Een videofilm op een groot ingebouwd scherm is het belangrijkste onderdeel van de introductie voor bezoekers in Sefardisch Amsterdam. ‘Kijkend naar de mooie filmopnamen en animaties van Martin Grootenboer van Tungsten Projects en luisterend naar de prachtige stem van Jeroen Krabbé treedt men als het ware binnen in een bijzondere, bijna magische wereld’, schrijven de initiatiefnemers in een persbericht. De Nederlandstalige film met Engels ondertiteling duurt ongeveer tien minuten en begint op het moment dat de bezoeker het paviljoen betreedt.

Drie vitrines in het paviljoen geven nog een inhoudelijke verdieping aan deze ervaring. Zo geeft een maquette in een van de vensters goed weer hoeveel graven er in de loop van de tijd in de grond zijn gezakt. In een andere vitrine een 1:1 detail van het graf van Mozes de Mordechai Senior uitgefreesd – zie onderaan dit artikel. Dat is daar in Carrara-marmer te zien. De productie van de tentoonstellingselementen en de installatie van de audiovisuele apparatuur is door de firma Flink verzorgd. 

Hanneke Groenteman
Verder is er de app Beth Haim gelanceerd die bezoekers meeneemt langs de vele bijzondere graven. In de door Studio YIPP gemaakte app vertelt journaliste Hanneke Groenteman over de begraafplaats zelf en de mensen die hier in de afgelopen vier eeuwen hun laatste rustplaats vonden. Langs de paden zijn op fijne plekken rustbankjes neergezet. Een selectie van honderd grafstenen is 3D ingescand, waarmee die definitief voor het nageslacht behouden blijven. Bekijk hier de 3D-scan van Mordechai Franco Mendes. 

Uit het persbericht: ‘Smederij Cuijper uit Ouderkerk aan de Amstel heeft met grote precisie de hekwerken langs de Kerkstraat gerenoveerd en de messing schuifdeuren en lichtarmaturen in het paviljoen gemaakt. Afgelopen week heeft Gouda Natuursteen de magnifieke marmeren terreinkaart voor het paviljoen geplaatst. Het is een indrukwekkend gebouw geworden. Komt dat zien!’ De openingstijden zijn hier te vinden. ‘We danken allen die hebben bijgedragen aan dit unieke project. Hulde aan al die vrijwilligers, die ervoor zorgen dat de begraafplaats zo mooi en toegankelijk blijft’.

Over de familie Coronel
Een van de initiatiefnemers van de nieuwe plannen voor Beth Haim was Jacques Senior Coronel (1948-2017). Tijdens zijn slopende ziekte heeft hij tot het allerlaatste moment meegedacht en meegewerkt om die plannen te realiseren. ‘De schok was enorm toen zijn broer Uri in 2016 plotseling overleed en al waren we er bij Jacques min of meer op voorbereid, zijn overlijden in mei 2017 kwam even hard aan’, schrijven de overgebleven initiatiefnemers. In het NIW van destijds stond: ‘Jacques, Uri en zeker ook hun vader Ab (1915-1983) zijn van onschatbare waarde geweest voor het voortbestaan en de opbouw van de Portugees-Israëlietische Gemeente (PIG) van Amsterdam na de Tweede Wereldoorlog’.

Na de oorlog was Ab Senior Coronel een van de parnassim die probeerden de Sefardische gemeenschap nieuw leven in te blazen. ‘Zijn liefde voor de PIG heeft hij weten over te brengen op zijn beide zoons, Uri en Jacques. Hun enthousiaste en gedreven inzet kwam niet alleen voort uit een diep religieus besef, maar uit een onverwoestbaar gevoel voor de waarde van wat zij voelden als hun eigen culturele erfgoed, hun persoonlijke identiteit’, aldus de andere initiatiefnemers. Uit waardering voor de bijdrage van de familie Coronel aan de PIG is hun familienaam verbonden aan het nieuwe entreepaviljoen op Beth Haim. ‘Opdat hun bijdrage en jarenlange inzet een inspiratie zal vormen voor huidige en komende generaties. Moge hun ziel gebundeld zijn in de bundel van het leven’.