Erfpachtkwestie: brief aan burgemeester – Diana Meijer

‘Geachte burgemeester Van der Laan,

Ik vraag uw aandacht voor de erfpachtkwestie die al enige tijd de gemoederen van de Joodse gemeenschap in Amsterdam en ook daarbuiten bezighoudt.

Studenten ontdekten drie jaar geleden tijdens het digitaliseren van dossiers van het Ontwikkelingsbedrijf Gemeente Amsterdam dat Joodse oorlogsslachtoffers na hun terugkeer naar Amsterdam alsnog werden aangeslagen en renteboetes kregen voor het niet betalen van erfpacht tijdens de oorlogsjaren.

Deze erfpachtrekeningen bleef de gemeente Amsterdam tijdens de Duitse bezetting namelijk gewoon doorsturen, ondanks het feit dat de bewoners noodgedwongen niet meer op hun oorspronkelijke woonadres verbleven. Het ging om Joden die uit hun huis verdreven waren, ondergedoken zaten of naar een concentratiekamp waren afgevoerd. Ook werden erfpachtrekeningen gestuurd naar eigenaren van huizen en panden die door bijv. een bombardement vernietigd waren.

Hoewel mijn familie in de bezettingstijd niet erfpachtplichtig was, gaat mij deze kwestie bijzonder aan het hart. Daarom was ik zeer verheugd te vernemen dat de gemeente Amsterdam had besloten de na de oorlog opgeëiste erfpacht en renteboetes van deze Amsterdams Joodse burgers terug te betalen.

Het gaat – omgerekend naar prijspeil van 2016 – om een bedrag van ongeveer 10 miljoen euro. Dit is een schatting, daar het exacte bedrag niet meer te achterhalen is. De rechthebbende burgers hebben er 75 jaar op moeten wachten en de meeste zijn inmiddels overleden. Maar toch een mooi gebaar, zou je misschien denken.

Nu blijkt echter niet de Joodse gemeenschap, maar de Gemeenteraad te beslissen over de besteding van het geld. Weliswaar is er advies van een klankbordgroep uit de Joodse gemeenschap ingewonnen, maar je kan je natuurlijk afvragen met welk recht en op basis van welk mandaat zij voor de betrokkenen meent te mogen spreken. De klankbordgroep bestond uit drie personen: Ronny Naftaniel namens het Platform Israël, Eron Wolf van de Joodse Gemeente Amsterdam en Fred Salomon van de Liberaal Joodse Gemeente.

“Restitutie is teruggave aan de betrokken personen of hun nabestaanden, dan wel aan de Joodse gemeenschap,” zegt Eron Wolf. “Nu lijkt het erop dat Amsterdam over het geld zal gaan.” En alsof dat niet genoeg is, dringt de Gemeenteraad er ook nog eens op aan om het geld te gebruiken voor de bouw van een nationaal Holocaustmuseum. Een soort van sigaar uit eigen doos dus.

Het zou juist veel mooier en passender zijn als Nederland, waar 105.000 van de 130.000 Joden niet teruggekomen zijn uit de concentratiekampen van de nazi’s, een dergelijk museum cadeau zou geven aan de Joodse gemeenschap. Net zoals in diverse andere landen in Europa ook al is gebeurd. Als individuele restitutie niet mogelijk is, kan het geld van de erfpacht beter voor door de Joodse gemeenschap aangegeven doelen gebruikt worden.

Ik wens u veel wijsheid toe bij de behandeling van deze gevoelige kwestie.

Diana Meijer
Dochter van Joodse overlevenden van de Tweede Wereldoorlog’

Deze column verscheen eerder op webmagazine OpinieZ.