‘De haat en het wegkijken moeten stoppen’ – Chanan Hertzberger

Op de officiële herdenking van de pogrom van 7 oktober 2023, waarbij ruim twaalfhonderd onschuldigen werden afgeslacht, sprak Chanan Hertzberger, voorzitter van het Centraal Joods Overleg. Hij waarschuwde alle aanwezigen in de Obrechtsjoel. “De intolerantie en haat die zich nu richt tegen Joden, zal zich niet beperken tot Joden, maar zal zich uiteindelijk richten tegen de hele Westerse beschaving.” Zijn toespraak is hier integraal te lezen en is onderaan terug te zien.

‘Vandaag herdenken wij de grootste pogrom tegen Joden sinds de oorlog. De meer dan drieduizend Hamas-terroristen die Israël op 7 oktober binnendrongen, hadden maar een doel: zoveel mogelijk Joden vermoorden. Met een nietsontziende wreedheid, werden meer dan twaalfhonderd mannen, vrouwen, kinderen, baby’s en bejaarden opgejaagd en afgeslacht, en werden 251 mensen meegesleept naar de terreurtunnels in Gaza. Deze pogrom, want dat was het, was gericht tegen alle Joden, waar ook ter wereld. Het is een pijnlijke en indringende herinnering aan de kwetsbaarheid van het Joodse leven.

Zoals elke dag in het afgelopen jaar denken wij vandaag aan de meer dan twaalfhonderd slachtoffers van 7 oktober, de 251 mensen die op die dag zijn gegijzeld en dawwenen – bidden – we voor de veilige terugkeer van de 101 mensen die vandaag, op dit moment, nog altijd worden gegijzeld. We mogen geen mogelijkheid onbenut laten om de wereld te herinneren aan hun lot. Daarom zeg ik nu ook: bring them home now!

Een speciaal welkom gaat uit naar onze minister-president, de heer Schoof, naar de ministers Veldkamp, Faber en Keizer, naar de vele fractievoorzitters en leden van de Eerste en Tweede Kamer die hier aanwezig zijn. We are also pleased and privileged to have more than twenty ambassadors with us today. A very special warm welcome to Yotam Cohen and Noam Safir, a brother and a grandchild of a hostage.

En ik wil natuurlijk alle bestuurders, politici, vrienden, en alle andere genodigden welkom heten in onze Rav Aron Schuster Synagoge. Deze in 1928 geopende sjoel is een monument van geloof, gebouwd door en voor een gemeenschap die zich onlosmakelijk verbonden voelde met dit land. Bijna honderd jaar later vragen veel Joden zich af of dit land nog het vrije en tolerante land is waar hun families vaak al generaties lang wonen.

Vooral Joodse jongeren vragen zich af of ze een toekomst hebben in een land waar: Joodse sportverenigingen niet meer kunnen uitkomen in de reguliere competities en waar Joodse artiesten alleen met zware beveiliging kunnen optreden; Waar Joodse verenigingen geen ruimtes meer kunnen huren; Of, zoals vorige week, de verhuurders van een feestboot zich op het allerlaatste moment terugtrokken; Waar Joden hun identiteit maskeren omdat ze anders worden aangevallen. Verbaal, maar steeds vaker ook fysiek. Zo heb ik helaas veel, heel veel voorbeelden.

Nederland en de Joodse gemeenschap is het afgelopen jaar geconfronteerd, met een ongekende golf van antisemitisme. Door de giftige mix van extreemrechtse racisten, extreemlinkse fanatici en fundamentalistische moslims is het inmiddels bijna normaal om Israël – zoals u weet de enige democratie in het Midden-Oosten, een baken van licht en vrijheid in een duistere regio – een ‘apartheidsstaat’ of ‘koloniale staat’ te noemen; weg te zetten als ‘agressor’, als ‘genocide-pleger’, en om op te roepen tot de vernietiging van Israël.

Zionisme als symbool van het kwaad. En Joden zijn zionisten, dus Joden zijn het kwaad. Tenzij ze een verklaring tekenen dat ze geen zionist zijn. Dat lijkt misschien ver weg, zo’n verklaring. Maar de steeds vaker geplaatste bordjes met ‘Verboden voor Zionisten’ verschillen op geen enkele wijze van de bordjes met ‘Verboden voor Joden’. Soms lijkt het wel alsof Jodenhaat weer vrij spel heeft gekregen in ons land.

Gemaskerde actievoerders krijgen onder het mom van vrijheid van meningsuiting alle ruimte om hun haat op hogescholen, universiteiten, pleinen en treinstations te verspreiden. Politici wenden zich tijdens debatten in gemeenteraden, en zelfs in het parlement, af van de Joodse gemeenschap. Kranten die zijn opgericht als verzetskrant, grossieren net als veel andere media, in eenzijdige berichtgeving en een totaal gebrek aan historische kennis en context.

Gelukkig zijn er veel mensen die niet zwichten voor intimidatie en intolerantie, mensen die de Joodse gemeenschap wél steunen. Wij zijn hen zeer, zeer dankbaar.

Er zijn helaas ook veel politici, burgemeesters, bestuurders en beleidsmakers die stil blijven en die de andere kant op kijken. Dat is absoluut onacceptabel. De haat moet stoppen, maar misschien wel belangrijker: het wegkijken moet stoppen. Die oproep geldt natuurlijk voor alle Nederlanders, Joden en niet-Joden: spreek je uit als er in coffeecorners, op sportverenigingen of op de werkvloer sprake is van antisemitisme.

De intolerantie en haat die zich nu richt tegen Joden, zal zich niet beperken tot Joden, maar zal zich uiteindelijk richten tegen de hele Westerse beschaving. In een andere stad zeggen ze: geen woorden, maar daden. En dat herhaal ik hier. Ik doe een nadrukkelijk beroep op de regering, op het parlement, de burgemeesters, op Colleges van Bestuur, de cultuursector, op onderwijsinstituten, opiniemakers, de rechtelijke macht en andere gezagsdragers om eindelijk eens daadkrachtig op te treden en de Joodse gemeenschap te steunen, te versterken en te beschermen.

Bij de opening van deze synagoge, in 1928, waren er net als vandaag ruim vierhonderd mensen aanwezig. Vijftien jaar later waren er slecht tientallen over, de anderen waren vermoord. Hoewel er eind jaren twintig ook sprake was van een enorme groei van het antisemitisme, zagen weinigen de ramp die de Joodse gemeenschap destijds boven het hoofd hing aankomen. Laten wij niet dezelfde fout maken.’