De Shoa als ijkpunt (7)

Afbeelding met tekst: Om dubieuze claims te voorkomen is deze afbeelding verwijderd.

For Sara Krupnik and Hannah Paretsky whose names I bear

May the One who establishes
peace in the high places
grant us all peace

Total Recall: Sarah Paretsky

Het zal niemand verwonderen dat de Shoa, de vervolging in ’40-’45, ook in Joodse detectives een rol speelt. Toch is het niet van zelfsprekend. Immers de meeste detectiveschrijvers komen uit Amerika. De soms diepe betrokkenheid –ook bij deze Amerikaanse auteurs- bij het onderwerp wordt duidelijk uit de research die zij specifiek voor deze boeken deden en uit opdrachten zoals hierboven geciteerd. Zo’n opdracht zegt soms meer dan het hele boek.

Motivatie
De Shoa speelt in dit soort detectives vaak een directe rol, maar kan ook op de achtergrond spelen als motivatie voor de hoofdpersoon. Dat laatste is het geval bij de boeken van Daniel Silva over de meesterspion Gabriel Allon.  Allon start zijn carrière bij de Israëlische geheime dienst na de moord op de Israëlische sporters tijdens de Olympische Spelen in München van 1972.  Allon komt uit een kunstzinnig gezin dat oorspronkelijk uit Oostenrijk komt en wil, net als zijn moeder, kunstschilder worden. Allon’s moeder is een zeer getraumatiseerd vervolgingsslachtoffer. In de kelder van zijn ouderlijk huis liggen, achter een gesloten deur, de schilderijen waarin zij haar ervaringen tijdens de Shoa heeft verwerkt. De oorlogservaringen van zijn moeder vormen voor Gabriel Allon de drijfveer om op jacht te gaan naar de Palestijnse terroristen die de aanslag in München hebben uitgevoerd. Het vormt daarna ook zijn grootste drijfveer om zich in te zetten voor de bescherming van de Staat Israël en voor Joden in de Diaspora.

Op zoek
In ‘Ordinary Heroes’ van Scott Turow speelt de Tweede Wereldoorlog een directere rol. Stewart Dubinsky, een oud-journalist, gaat na de dood van zijn vader David Dubin op zoek naar diens oorlogsgeschiedenis. David Dubin, kleinzoon van uit Rusland gevluchte, Jiddisch sprekende, grootouders meldt zich aan bij het Amerikaanse leger en wordt als jurist ingedeeld bij de juridische afdeling van het leger dat Generaal Patton volgt in zijn strijd om de Duitsers uit bezet gebied te krijgen. David is zich eigenlijk nauwelijks bewust van de uitroeiing van de Joden in Europa.

David krijgt de opdracht om Robert Martin gevangen te nemen. Martin is een held, oud-Spanje strijder en verzetsstrijder die samenwerkt met het leger. Tegelijk is hij een ‘pain in the ass’. Hij negeert opdrachten van de legerleiding en brengt met zijn acties militaire manoeuvres in gevaar.

Ordinary Heroes gaat over David’s zoektocht naar Martin, zijn avonturen tijdens zijn tocht door België, Frankrijk en Duitsland en vooral over zijn relatie met Martin en met Gita Lodz, een jonge Poolse vrouw die in de verzetsgroep van Martin zit.

David wordt pas echt met de massale moord op Joden geconfronteerd als hij naar het werkkamp Balingen gaat om Martin te zoeken. Bij binnenkomst in Balingen overvalt hem de geur van de dood en ziet hij de stapel lijken. David trouwt met Gilda, een kampslachtoffer die hij in Balingen ontmoet, een Poolse Jodin. David en Gilda vormen in Kindle County, Amerika, een Joods socialistisch gezin en Gilda richt een Joodse hulpverleningsorganisatie op waarvan zij de directeur wordt.

Ordinary Heroes speelt zich af in verschillende tijden. Hoe Joden zich in die tijdsvakken probeerden te verhouden tot de samenleving waarin zij leefden en hun Jodendom wordt duidelijk uit hun namen. Waar David zijn naam, de naam van zijn Russisch-Joodse ouders, voor de oorlog heeft veranderd van Dubinsky naar Dubin -hij is immers gewoon een Amerikaan- verandert zijn zoon Stewart –in de zeventiger jaren- zijn naam weer terug naar Dubinsky, de naam van een zelfbewuste Amerikaanse Jood.

Scott Turow

Volgend deel: 24 maart 2016
Deel 8. Wat maakt een detective een Joodse detective?

Categorie:

Home » Cultuur » Boeken » De Shoa als ijkpunt (7)