Fascisme in de stad van Jodenjacht – gastcolumn Sylvain Ephimenco

Op zaterdag trok een bonte stoet door de Amsterdamse straten. De ongeveer tienduizend demonstranten kwamen samen ‘tegen racisme, discriminatie en fascisme’. Trouw-columnist Sylvain Ephimenco vroeg zich vooraf af wat met dat laatste wordt bedoeld. En antisemitisme of Joden? Dat kwam zaterdag niet tot nauwelijks aan bod. En: ‘Er is maar een echte fascist actief in Europa’.

Het is natuurlijk hartverwarmend dat er jaarlijks een demonstratie ‘tegen racisme en discriminatie’ in Amsterdam plaatsvindt, zoals deze zaterdag. Als ik me niet vergis organiseert het Comité 21 maart dit protest sinds 1992. Daarom was ik verbaasd toen ik las dat voor het eerst niet alleen tegen racisme wordt gedemonstreerd maar ook tegen fascisme. Ik schrok.

Mussolini

Ik ben oud en geletterd genoeg om te weten wat dit woord voor verschrikkingen verbeeldt in onze geschiedenis: van de Mars op Rome door de zwarthemden van Mussolini in 1922 tot aan de nazistische Kristallnacht in 1938. Zelf heb ik weleens tegen het fascisme gedemonstreerd. Bijvoorbeeld in 1973 tegen de coup van Augusto Pinochet in Chili. Fascisme is dood en verderf, fysieke eliminatie van tegenstanders, dictatuur en oorlog. Zijn we hier, of daar, al zover?

‘Fascisme’

Ik ben gaan kijken bij organisaties die de demonstratie ondersteunen, zoals Amnesty International, PAX, GroenLinks-PvdA, FNV en de gemeente Amsterdam maar vond geen bij naam genoemde fascistische vijand. Hooguit vage opmerkingen als ‘antidemocratische en -rechtsstatelijke bewegingen die overal ter wereld oppoppen’. Overigens liet de gemeente Amsterdam het woord ‘fascisme’ achterwege om de demonstratie te benoemen.

Orbán?

Maar misschien dacht men aan het verwoestende en autoritaire optreden van de megalomane Donald Trump die sinds zijn verkiezingsoverwinning de wereld doet sidderen. Inderdaad een gevaarlijke ontwikkeling. Of aan de Hongaar Viktor Orbán die deze week zijn politieke tegenstanders ‘bedwantsen’ noemde die ‘de winter hebben overleefd’. Wie dat zijn in zijn ogen? ‘Politici, rechters, journalisten, nep-ngo’s en politieke activisten’. Deze man heeft niets te zoeken in de Europese Unie. Maar we zijn met de fascistoïde trekjes van deze mensen nog ver van het echte fascisme en zijn verwoestende geweld.

‘Joden’

Preciezer worden de slachtoffers van racisme en discriminatie omschreven, bij sommige van die genoemde organisaties. Comité 21 maart bijvoorbeeld: ‘Moslims, vluchtelingen en andere Nederlanders met een migratieachtergrond worden als zondebok gebruikt.’ Het verbaasde me dat ik hiertussen het woord ‘Joden’ niet aantrof. Joden worden in Nederland, meer dan andere groepen, met een explosieve toename van haat en discriminatie geconfronteerd terwijl ze maar 0,3 procent van de bevolking uitmaken.

Brandpunt

Des te pijnlijker deze omissie, omdat de demonstratie tegen racisme en fascisme in de stad plaatsvindt die vorig jaar het brandpunt vormde van de verontwaardiging van een groot deel van de wereld. Op 8 november werd naar aanleiding van het bezoek van een Israëlische voetbalploeg een ware jacht op Joden georganiseerd. De daders waren voor het merendeel mannen met een migratieachtergrond of moslims.

Poetin

Nu ik er goed over nadenk, denk ik erachter te zijn gekomen waarom het woord ‘fascisme’ aan de naam van de demonstratie is toegevoegd. Er is maar één dictator die in Europa dood en verderf zaait, zijn opponenten fysiek laat uitschakelen, vrijheden vermoordt en een buurland door oorlog probeert te annexeren. En deze fascist heet Vladimir Poetin. Hij dwingt Europa nu tot herbewapening. Ongetwijfeld zullen in Amsterdam deze zaterdag vanaf talrijke spandoeken en uit duizenden kelen leuzen tegen de fascist Poetin worden gericht.

Dit artikel werd op zaterdag 22 maart gepubliceerd in dagblad Trouw. Sylvain Ephimenco is publicist en opiniemaker. Hij is tevens Fransman en woont al jaren in Nederland.