Socioloog en filosoof Zygmunt Bauman overleden
De in Polen geboren Joodse filosoof en socioloog Zygmunt Bauman is afgelopen maandag op 91-jarige leeftijd overleden. Bauman, emeritus-hoogleraar aan de universiteit van Leeds, was één van de meest prominente Europese filosofen en sociologen van de afgelopen decennia.
Hij schreef meer dan vijftig boeken over onder andere globalisering, de Sjopa en het postmodernisme. Bauman stond erom bekend in zijn werk gebruik te maken van verschillende disciplines waaronder filosofie, sociologie en geschiedenis.
Bauman groeide op in een seculier Joods gezin in Poznán in Polen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog vluchtte het gezin naar de toenmalige Sovjetunie. Bauman nam deel aan de strijd tegen de nazi’s in het Eerste Poolse Leger, dat onder leiding stond van de Russische communisten. Na de oorlog werd hij onderscheiden en diende als politieke officier in het Poolse leger. Hij was in die tijd overtuigd communist. Maar nadat zijn vader in 1953 de Israëlische ambassade had benaderd voor een visum omdat hij naar Israël wilde emigreren, werd Bauman oneervol ontslagen.
Tijdens zijn verblijf in Londen, waar hij een aantal van zijn boeken schreef, werden zijn marxistische opvattingen liberaler en werd hij in toenemende mate kritisch over de communistische regering van Polen. In 1968 vond een zuivering plaats in de Poolse communistische partij waarbij veel Joodse intellectuelen werden gedwongen hun partijlidmaatschap op te zeggen. Uiteindelijk werd hun ook de Poolse nationaliteit ontnomen. Bauman verhuisde naar Tel Aviv, waar hij doceerde aan de Universiteit van deze stad. Maar al snel werd hij benoemd aan de Universiteit van Lees in Engeland, waar hij bleef doceren en schrijven, terwijl zijn reputatie onder sociologen en filosofen toenam.
In de jaren negentig van de vorige eeuw introduceerde hij de term ‘Liquid Modernity’ (‘vloeibare moderniteit’) waarmee hij verwees naar het verdwijnen van zekerheden en bekende referentiekaders in onze huidige wereld. Bauman verduidelijkte dit als volgt: “In een vloeibaar modern leven zijn geen permanente afspraken, en elk verbond dat we wel aangaan, moet losjes worden aangegaan zodat dit op elk moment kan worden ontbonden, zo snel en moeiteloos mogelijk, voor het geval de omstandigheden veranderen.”
Bauman toonde in zijn boek ‘Liquid Fear’ aan de het juist de afwezigheid is van vaste structuren die zorgt voor angst en onzekerheid. Men is niet bang voor een concrete dreiging, maar voor het onverwachte gevaar dat elk moment kan toeslaan. Hij vergeleek dit vaak met het lopen door een mijnenveld: je weet dat het vol explosieven ligt, maar je weet niet waar en wanneer zij zullen ontploffen.
In zijn visie gold dit ook voor het debat rond de komst van vluchtelingen uit Syrië, die mensen aan hun eigen kwetsbaarheid zou herinneren.
