Hanneke Groenteman peilt antisemitisme in Europa
Hanneke Groenteman komt binnenkort met een nieuw tv-programma op de buis. In de driedelige journalistieke serie ‘De kanarie in de kolenmijn’ van de Joodse tak van de Evangelische Omroep, reist ze naar grote steden die van oudsher bevolkt worden door Joodse gemeenschappen in Groot-Brittannië, Frankrijk en Nederland. Waarom voelen Joden zich hier niet meer veilig? Groenteman neemt de kijker mee door heden en verleden, en onderzoekt of de metafoor voor de Joden – De kanarie in de kolenmijn – klopt. Vroeger namen mijnwerkers kanaries als een waarschuwingssysteem mee de mijnen in. Giftige gassen zoals koolstofmonoxide en methaan doodden de vogels, voordat de mijnwerkers hierdoor werden verrast. Wanneer de kanaries stopten met zingen, was dat een waarschuwing voor de mannen om snel de diepe krochten te verlaten.
Maar waarom wordt deze metafoor gebruikt voor de Joodse gemeenschap? Aan de basis ligt het besef dat wat er met de Joden gebeurt, mogelijk ook anderen zal overkomen. Is dit realiteit? Journaliste en presentatrice Groenteman peilt in deze serie of de Europese kernwaarden, die van verbondenheid, tolerantie, solidariteit en vrijheid nog steeds gelden. Is antisemitisme daadwerkelijk toegenomen, of is het een gevoel van onbehagen dat mogelijk ook andere bevolkingsgroepen ervaren? Groenteman heeft zelf genoeg affectie met het thema. Vanwege haar Joodse achtergrond dook ze tijdens de Tweede Wereldoorlog onder bij christelijke pleegouders in Rijnsburg. Deze levensbepalende gebeurtenis neemt zij mee in haar zoektocht. Steeds vaker voelt ze zich persoonlijk geraakt waar het gaat over antisemitisme. En ze vraagt zich af of het antisemitisme daadwerkelijk toeneemt, of dat het enkel haar persoonlijk gevoel is wat haar zorgen baart.
In de aflevering over Nederland zijn er ontmoetingen met onder andere Evelien Gans (antisemitisme-deskundige), Max van Weezel (journalist) en Annemarie van de Weert (journaliste en wetenschapper). Met onderwijzeres Trudy Coenen spreekt Groenteman over polarisatie en extreme meningen in de klas, terwijl opperrabbijn Binyomin Jacobs (IPOR) uit de doeken doet hoe hij het veranderend klimaat in zijn woonomgeving beleeft. In de Amsterdamse woonwijken Buitenveldert en Geuzenveld vraagt Groenteman tot slot de meningen van jongeren op straat. Waar in Buitenveldert veel Joodse jongeren wonen, zijn het in Geuzenveld de Marokkaanse en Turkse jongeren die in de meerderheid zijn. Hoe denken zij erover? De serie ‘Kanarie in een kolenmijn’ verschijnt vanaf zondag 4 december op NPO2.
