Groningen doet breed onderzoek naar gestolen Joods vastgoed en andere misstanden
De gemeente Groningen laat een uitgebreid onderzoek doen naar de roof van Joodse eigendommen tijdens en na de Tweede Wereldoorlog in de stad. Het gaat om onder meer om woningen van gedeporteerde Joden die vervolgens bewoond werden door NSB’ers. Niet alleen het handelen van de gemeente wordt onder de loep genomen, maar ook zal naar de politie en lokale overheidsbedrijven worden gekeken. Allerlei misstanden zullen worden bekeken. De NIG Groningen doet mee aan het onderzoek, dat 260.000 euro gaat kosten. De gemeente zal die kosten op zich nemen.
Groningen-stad wil niet puur ontdekkingen doen op het gebied van afgepakte eigendommen en vastgoed. Zo is het bijvoorbeeld de bedoeling om in kaart te krijgen wat er al is gebeurd op het gebied van rechtsherstel. Tevens wil de gemeente inzicht krijgen in welke houding de Groninger samenleving aannam tegenover de Joodse bewoners in de periode 1940-1955 en welke rol de gemeente daarbinnen zelf heeft gespeeld. “Zo goed als iedereen die hier het slachtoffer van is geworden, is niet meer in leven. Het is goed dat dit eindelijk onderzocht wordt, al is het 50 jaar te laat,” zegt Voorzitter Frits Grunewald van de NIG Groningen tegen het Dagblad van het Noorden.
Het college van burgemeester en wethouders maakt 260.000 euro vrij voor het onderzoek, dat in mei 2022 af moet zijn. Hoogleraar Maarten Duijvendak van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) en andere historici van de universiteit gaan eraan werken. Ze krijgen assistentie van de gemeentearchivaris van de Groninger Archieven en een amateurhistoricus die gespecialiseerd is in de Joodse oorlogsgeschiedenis. Verschillende Joodse nabestaanden en families zullen materiaal en aanwijzingen aanleveren, zoals adressen van panden die na de deportatie van Joden werden ingenomen door NSB’ers.
Door de strak georganiseerde Nederlandse archivering en Groningse burgerlijke stand, had de gemeente in 1941 een lijst van 3.187 Groningers met op zijn minst een Joodse grootouder. De lijst diende als basis voor het vervolgen en uitkammen van Joden in de stad. In woningen van Joden die waren afgevoerd werd met regelmaat ingebroken, zo blijkt uit het vooronderzoek van de onderzoekers. Niet alleen kwamen er nieuwe bewoners, maar ook andere bedrijven in de panden. Ook Joodse straatnamen werden aangepast alsof er nooit Joods leven in Groningen was geweest. De inboedel van Joodse huizen is meestal naar Duitsland gegaan. Maximaal 120 Joodse overlevenden keerden na de bevrijding terug.
De gemeente Groningen is niet de enige die onderzoek laat doen, want na de uitzending over gemeenten en Joods vastgoed van onderzoeksprogramma Pointer gingen meerdere gemeenten tot onderzoek over. Wel is het speurwerk in Groningen breder van opzet. De meeste gemeenten doen namelijk alleen onderzoek naar bijvoorbeeld Joodse huizen. Meestal resulteert een onderzoeksrapport tot restitutiegelden voor de lokale Joodse gemeenschap. In Amsterdam ging tien miljoen euro naar projecten en in Den Haag ging er geld naar projecten en individuen.
Update: na publicatie van dit artikel werd de redactie van Jonet.nl benaderd door een vertegenwoordiger van de families Behr-Jacobs en Van der Reis-Jacobs. Simone Jacobs, schrijfster en directeur van Stichting Aletta meldt dat ze vijf jaar geleden reeds contact heeft opgenomen met de gemeente Groningen over de zaak. De gemeente heeft hen destijds aan het lijntje heeft gehouden, aldus Jacobs. Een jaar geleden heeft haar broer wederom de gemeente Groningen om opheldering gevraagd en na lang aanhouden is de gemeente een onderzoek begonnen.
Lees verder:
Toraschild van New York terug naar Oost-Groningen
Museum Het Kapiteinshuis in het Groningse dorp Pekela heeft vorige week op een veiling in New York een stuk Joods erfgoed uit de voormalige synagoge in Oude Pekela aangeschaft. De Groningers tikten in The Big Apple een zilveren Toraschild uit 1906 op de kop. Ze zijn daar erg blij mee, want ‘dit wordt absoluut het topstuk van ons museum’.
