‘Grote Synagoge Deventer verpaupert’
Een jaar geleden trok Tom Fürstenberg, voorzitter van de gemeente Beth Shoshanna, de deur van de synagoge in Deventer achter zich dicht. De Grote Synagoge, een rijksmonument uit 1892 in het hart van Deventer kwam in handen van horeca- en vastgoedondernemer Ayhan Şahin nadat de Christelijke Gereformeerde Kerk (CGK) het pand verkocht aan vastgoedman Carlus Lenferink, de zakenpartner van Şahin. De Grote Synagoge staat sindsdien leeg.
Over de Grote Synagoge in Deventer, het pand waar Beth Shoshanna ruim acht jaar lang diensten hield en waar vorig jaar zoveel om te doen was, praat Fürstenberg nog nauwelijks zegt hij in een interview in De Stentor. ,”Met elkaar hebben we het er nog wel eens zijdelings over. Dat het gebouw nog leeg staat en verpaupert. Zonde en treurig. Want het is een unieke synagoge. Opgetrokken in Moorse stijl, oorspronkelijk met een Davidster en halve maantjes op de torens, erg bijzonder. Maar het ligt achter ons, die tijd. Het zal nooit meer zijn.”
Media aandacht
Hoe anders was de situatie een jaar geleden, toen ‘hun sjoel’ door de CGK was verkocht aan de ondernemers Sahin en Lenferink, die later de huur opzegden en er een foodhal in wilden vestigen. Respectloos, vonden Fürstenberg en de zijnen. De kwestie kreeg veel media-aandacht, zowel nationaal als internationaal. Terugblikkend naar vorig jaar is er nog steeds emotie. “Het was een uitzetting, niets minder dan dat,” zegt hij. “Achteraf gezien voel ik mij vooral in de steek gelaten door de stadsbestuurders van Deventer. Ze hebben jarenlang weinig tot niets gedaan om de synagoge voor ons en de stad te behouden.”
De synagoge zélf kopen, was volgens de voorzitter van Beth Shoshanna onmogelijk. ,”We hebben het wel geprobeerd, óók nadien, onder andere met crowdfunding. Maar Sahin wilde niet meewerken en wij konden niet zoveel bieden als hij vroeg, dat was een commercieel tarief. We hebben hem daarna niet meer gesproken, ik voel daar ook geen behoefte meer toe. Het is zoals het is en het is uitgesloten dat we daar ooit nog terugkeren. Of er moet écht een wonder gebeuren. En daar geloof ik niet in, niet meer althans. Beth Shoshana is nu gevestigd in Raalte. We hebben er zelfs twee leden bijgekregen, dus in die zin zijn we erop vooruitgegaan.”
Etty Hillesum Centrum
Niet dat de gemeente Deventer de synagoge had moeten kopen. Maar steun van gemeentezijde werd volgens Fürstenberg gemist. “Ik snap dat een gemeente geen gebedshuizen koopt. Maar er zijn andere mogelijkheden geweest, ook in de jaren ervoor. Het Etty Hillesum Centrum wilde zich vestigen in de synagoge en had vergevorderde plannen. Maar het liep stuk op de exploitatie, op geld dus. Met een beetje support van de gemeente had het gekund. Ook later, bij andere voorstellen voor gemeenschappelijk gebruik. Maar er was geen interesse bij deze bestuurders. Ze wilden zich er niet voor inzetten en hebben ons aan ons lot overgelaten.”
De in Deventer en omstreken bekende horecaondernemer Ayhan Sahin kocht in februari 2018 de Grote Synagoge aan de Golstraat en de belendende bijgebouwen, voor in totaal 650.000 euro. Concrete plannen voor het gebouw wil hij nu niet ontvouwen. ,”We zijn met meerdere partijen in gesprek, maar ik kan én wil daar echt niets over zeggen,” zegt hij in De Stentor. Van het eigenaarschap van Sahin is op papier niets te zien. Het pand zelf staat op naam van Tulp Deventer BV, een BV die vorig jaar is opgezet met als enige bestuurder Carlus Lenferink uit Zwolle. Sahin legt uit dat Lenferink een bevriende zakenpartner is. “We trekken vaker samen op.” Sahin is in Deventer en Klarenbeek eigenaar van meerdere horecaondernemingen. In Zutphen wil hij hotel ‘t Oer openen. Voor de Grote Synagoge heeft hij ‘voldoende ideeën’. “Het pand wordt nu soms gebruikt voor bijeenkomsten. Achter de schermen zijn we bezig met het toekomstig gebruik. De kwestie heeft er vorig jaar bij mij flink ingehakt, er kwamen veel negatieve sentimenten bij kijken. Ik wil daarom nu vooral bezig zijn met leuke zaken.”
Lees ook:
Beth Shoshanna weg uit Deventer
De Joodse gemeente Beth Shoshanna vertrekt uit Deventer omdat de eigenaren van de Deventerse synagoge het contract met het gemeentebestuur beëindigen. Horecaondernemer Ayhan Sahin en vastgoedman Carlus Lenferink hebben het bestuur van Beth Shoshanna laten weten dat ze per 1 augustus uit de sjoel moeten vertrekken.
