‘Het oplezen van de namen van vermoorde baby’s emotioneerde me’
Theo van Praag, voorzitter van JONAG, was een van de bijna zevenhonderd mensen die in Westerbork de namen oplazen van de 102.000 Nederlandse Holocaustslachtoffers. Naast hem lazen onder meer scholieren, overlevenden, nabestaanden en andere ‘gewone’ Nederlanders de namen op. “Soms deden mensen het zelfs om beurten samen. Erg indrukwekkend”. Wat bracht Van Praag naar Westerbork? “Tien jaar geleden, in 2005, is het oplezen van de namen voor het eerst gedaan. Toen heb ik ‘s nachts in het Verzetsmuseum in Amsterdam gelezen. Vijf jaar geleden heb ik het opnieuw gedaan, maar dan in Westerbork. Voor mij was het dus vanzelfsprekend om dit jaar weer mee te doen.” In 2010 was hij ook nog eens reserve. “Als symbolische beloning heb ik toen tien minuten lang naamgenoten mogen oplezen. Daar zaten ook vermoorde familieleden bij. Overigens er zijn meer dan vijfhonderd vermoorde Van Praag’s, het blijft vreselijk”.
Net als tien en vijf jaar geleden was het voor Van Praag een emotionele gebeurtenis. “Je leest namen op van baby’s van een paar maanden oud en van jonge kinderen die nog een heel leven voor zich zouden hebben gehad. Maar ook namen van ouderen van boven de zestig, zeventig en tachtig. Wat een verschrikkelijk einde hebben deze mensen allemaal meegemaakt”. Dit alles maakte dat hij zich realiseerde dat meer schoolklassen naar concentratiekampen zouden moeten gaan. “Er zijn tegenwoordig vooral moslimjongeren die helaas denken dat de Joden wel schuldig zouden zijn geweest en dat ze daarom zijn vermoord. Maar hoe schuldig waren die baby’s, kinderen en grijsaarts?” Vooral voor en na het lezen was Van Praag geëmotioneerd. “Van te voren krijg je de lijst met namen al toegestuurd. Zo kun je bekijken of er geen moeilijke namen tussen zitten en kun je jezelf goed voorbereiden. Op dat moment is het al heel erg heftig om te lezen wat voor een leeftijden er tussen zitten. Dan denk je: wat verschrikkelijk dat die mensen zomaar zijn vermoord. Maar tijdens het oplezen, ben je alleen nog met het oplezen bezig. Je moet alle namen namelijk in tien minuten in een bepaald tempo uitspreken”.
Van Praag las de 143 namen op. “Er zaten geen bekende namen bij voor me. Wel zat er een achternaam tussen van een vriend waarbij ik geen idee had dat het ook een Joodse naam kon zijn, net zoals bijvoorbeeld De Vries. Het ging om de naam Slujiter. Ik ken toevallig iemand die zo heet, maar die niet Joods is. Die naam trof mij dus”, aldus Van Praag. De entourage in Westerbork was voorbeeldig. “Je wordt door iemand opgevangen die je begeleidt en wat instructies geeft. Het zijn allemaal vrijwilligers die dat heel correct doen. Daar is goed over nagedacht. Mijn complimenten”. Als oplezer was hij maandag om vier uur ‘s middags aan de beurt. “We hadden van te voren gezegd dat we allemaal als bestuursleden van JONAG wilden voorlezen en we zijn allemaal achter elkaar geplaatst”. Hij heeft een paar bekenden gezien, waaronder overlevende Sinti-man Zoni Weisz en Auschwitz-overlevende Bloeme Evers. “Zij sloten het keurig af. Over vijf jaar hoop ik er in ieder geval weer bij te zijn” [bl].
Koning Willem-Alexander las ook een aantal namen op:
