Historisch ‘Akkoord van Abraham’ tussen Israël en de Verenigde Arabische Emiraten

Israël en de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) kondigde donderdag aan dat ze volledige diplomatieke betrekkingen aangaan, in een door de Verenigde Staten bemiddelde akkoord, dat Israël verplicht het Israëlische plan om dertig procent van ‘Judea en Samaria’ op de Westelijke Jordaanoever te annexeren, stop te zetten. Direct daarop liet premier Benjamin Netanyahu van Israël al weten dat er geen verandering is van het gezamenlijke plan met de Verenigde Staten voor de soevereiniteit van ‘Judea en Samaria’. “Ik blijf me daar voor inzetten”, meldde Netanyahu volgens Raphael Ahren van de Times of Israel op twitter.

Opportunistisch moment
Deze overeenkomst met de VAE komt zowel voor de Amerikaanse president Donald Trump als premier Netanyahu op het juiste moment. Critici geven aan dat he akkoord niet langer zal duren dan tot november 2020 waarin de Amerikaanse verkiezingen plaatsvinden, maar ook de maand waarin premier Netanyahu een vierde verkiezingsronde wil houden. Netanyahu kampt met verlies aan populariteit, zowel in binnen- als buitenland. In Israel gaan nu maanden opeenvolgend tegenstanders de straat op om zijn ontslag op te eisen.

Iran een grotere vijand
Voor president Donald Trump levert het vooral een belangrijke overwinning op voor zijn buitenlands Midden Oosten beleid met aartsvijand Iran. Het schaakveld in het Midden Oosten is aan het herschikken. De toenadering onderstreept de veranderende politieke dynamiek van een regio waar soennitische Arabische staten Iran steeds meer zien als een grotere vijand dan Israël en zijn zij minder bereid om relaties te conditioneren op basis van een oplossing van het conflict met de Palestijnen.

Arabische staten waaronder Egypte, Bahrein en Saoedi Arabië verwelkomden het akkoord. Hoge Israëlische functionarissen hebben donderdag aangegeven dat ze ook in vergevorderde gesprekken met Bahrein zijn over het normaliseren van de banden met de Golfstaat. Bahrein zal naar verwachting het volgende land zijn dat officiële banden met Israël zal aangaan, vertelde een hoge functionaris aan Omroep Kan.

Het akkoord bezorgt de Amerikaanse president een zeer welkome doorbraak in een tijd dat hij thuis worstelde met een dodelijke pandemie en economische ineenstorting te midden van een herverkiezingscampagne. Zowel Israël als de Emiraten waren, elk om hun eigen redenen, verheugd om Trump te crediteren zijn positie in Washington te versterken. President Trump zal in de komende weken een feestelijke ondertekeningsceremonie in het Witte Huis organiseren.

Patstelling regio
Trump gaf tijdens de persconferentie aan dat de deal zou leiden tot meer samenwerking op het gebied van investeringen, toerisme, veiligheid, technologie, energie en andere gebieden. Israel en de VAE zullen voor het eerst in de geschiedenis rechtstreekse passagiersvluchten toestaan en  hun ambassades openen. De VAE zou het derde Arabische land zijn dat normale diplomatieke betrekkingen onderhoudt met Israël samen met Egypte, dat in 1979 een vredesovereenkomst ondertekende, en Jordanië, dat in 1994 een verdrag ondertekende. Het zou de lange patstelling in de regio kunnen doorbreken , waardoor meer Arabische naties mogelijk hun voorbeeld volgen door een steeds explicietere alliantie met Israël te smeden tegen hun wederzijdse vijand in Iran. “Deze overeenkomst is een belangrijke stap in de richting van een vreedzamer, veiliger en welvarender Midden-Oosten”, zei Trump tegen verslaggevers tijdens de persconferentie. “Nu het ijs is gebroken, verwacht ik dat meer Arabische en moslimlanden het voorbeeld van de Emiraten zullen volgen.”

Palestijnse en Arabische verontwaardiging
De overeenkomst veroorzaakte in de regio een onmiddellijke terugslag bij de andere kant van het ideologische spectrum. Veel Palestijnen en Arabieren gebruikten sociale media om hun verontwaardiging over deze overeenkomst te uiten en sommigen noemden het een ‘nieuwe Nakba’; catastrofe. Ze gebruikten ook minachtende retoriek tegen de Golfstaat en zijn leiders en noemde de VAE het ‘Verenigd Zionistisch Emiraat’.

Anderen noemden de aankondiging een “zwarte donderdag voor Arabieren en Palestijnen”. “Dit is een zwarte dag in de geschiedenis van Palestina”, zei Ahmad Majdalani, een lid van het Uitvoerend Comité van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie in een interview kort voordat de Palestijnse ambassadeur in de Emiraten uit protest werd teruggeroepen. “Deze overeenkomst wijkt totaal af van de Arabische consensus. Het Palestijnse volk heeft niemand gemachtigd om in ruil voor wat dan ook concessies te doen aan Israël. ” Twee rechtstreekse vluchten vanuit de VAE landden de afgelopen maanden op de luchthaven Ben Gurion met hulp voor de Palestijnse Autoriteit in wat werd gezien als een verder teken van normalisatie met Israël. De PA heeft de steun om die redenen afgewezen.

“Niemand wint hierin ondanks de heisa waarover we nog een tijdje zullen horen. De VAE heeft het Arabische vredesplan verbroken zonder iets van waarde ervoor terug te krijgen.”

Daoud Kuttab, Palestijnse journalist

Daoud Kuttab, een Palestijnse journalist, voerde aan dat de deal eigenlijk door alle partijen was overgewaardeerd. “De VAE normaliseerde de betrekkingen al en het annexatieplan was al uitgesteld”, schreef hij op Twitter. “Niemand wint hierin ondanks de heisa waarover we nog een tijdje zullen horen. De VAE heeft het Arabische vredesplan verbroken zonder iets van waarde ervoor terug te krijgen.” Ismail Haniyeh, de leider van Hamas, belde Mahmoud Abbas, de president van de Palestijnse Autoriteit, en zei dat de overeenkomst “niet bindend was voor het Palestijnse volk”. Fawzi Barhoum, een woordvoerder van Hamas, noemde het “gevaarlijk en komt neer op een gratis beloning voor de Israëlische bezetting, zijn misdaden en schendingen tegen het Palestijnse volk.”

Grote rol directeur Mossad
De Mossad, de Israëlische inlichtingendienst, investeert al jaren in clandestiene betrekkingen met de Golfstaten en de directeur Yossi Cohen heeft volgens drie inlichtingenfunctionarissen regelmatig ontmoetingen gehad met de directeuren van de inlichtingendiensten in de Emiraten, Saoedi-Arabië, Qatar, Jordanië en Egypte. Cohen bracht verschillende keren een bezoek aan de VAE om te bemiddelen in het historisch akkoord om de banden tussen de Emiraten en Israël te normaliseren. Hij was volgens berichten van donderdag het aanspreekpunt van Jeruzalem voor het regelen van de overeenstemming. Het aangaan van relaties met Arabische staten wordt in Israël beschouwd als de verantwoordelijkheid van de Mossad.

Hechte relatie
Kroonprins Mohammed bin Zayed Al Nahyan van de VAE deelde eerder openlijk het wantrouwen van Israël ten opzichte van islamitische groeperingen zoals de Moslimbroederschap en de heersende militante Hamas-groepering in de Gazastrook. De samenwerking tussen de twee landen in de strijd tegen de coronavirus-pandemie toonde al de hechte relatie. De Mossad regelde in het begin van de pandemie geheime zendingen van medische apparatuur van Israël naar de VAE. Een zending van 100.000 coronavirus-testkits die in maart door de Mossad aan Israël werden afgeleverd, kwam uit de VAE. Group 42, een in Abu Dhabi gevestigd technologiebedrijf heeft een memorandum van overeenstemming ondertekend met het Israëlische Rafael Advanced Defense Systems en Israel Aerospace Industries. Israël en de VAE hebben lang een nauwelijks ‘geheime’ hechte relatie onderhouden over wederzijdse belangen en het idee om deze te formaliseren was het afgelopen jaar verschillende keren naar voren gekomen.

Akkoord van Abraham
Premier Benjamin Netanyahu kondigde eerder dit jaar zijn voornemen aan om zo’n dertig procent van de Westelijke Jordaanoever; een gebied in ‘Judea en Samaria’ met nederzettingen op 1 juli te annexeren met steun van de regering van de Amerikaanse president Donald Trump. De Emiraten gaven aan niet van dit plan gecharmeerd te zijn, waardoor juist de ontmoetingen werden geïntensiveerd. Het was Yousef al-Otaiba, de ambassadeur van de VAE in de VS die eind juni het idee opperde in ruil voor het stopzetten van Netanyahu’s plan.

Na zes weken van indirecte gesprekken via Jared Kushner, de schoonzoon van de president zijn senior adviseur met als hoogtepunt het telefoongesprek van donderdag tussen Trump, Netanyahu en Mohammed bin Zayed, de kroonprins van Abu Dhabi en de facto heerser van de Emiraten. De onderhandelingen voor het akkoord vonden in het Witte Huis plaats met slechts een beperkt aantal ambtenaren die op de hoogte waren. Vergaderingen en het telefoongesprek van donderdag werden volgens een administratief ambtenaar ofwel weggelaten of in geheime taal in de agenda’s vermeld. Kushner gaf aan dat er een week geleden een voorlopig akkoord was bereikt en dat woensdag de laatste details waren afgerond voor wat het ‘Akkoord van Abraham’ werd genoemd.

Tijdelijke pauze uit eerbied voor Trump
De Israëlische premier Netanyahu benadrukte dat de belofte om af te zien van de soevereiniteitsverklaring van ‘Judea en Samaria’ slechts een tijdelijke pauze is uit eerbied voor de Amerikaanse president. “Dit is een historische avond”, zei Netanyahu op zijn persconferentie. “Vandaag brak een nieuw tijdperk aan in de betrekkingen van de staat Israël met de Arabische wereld.” President Reuven Rivlin van Israël nodigde prins Mohammed uit om Jeruzalem te bezoeken, terwijl het gebouw van de gemeente Tel Aviv-Yafo verlicht werd met de vlaggen van Israël en de Emiraten. In een verklaring benadrukte prins Mohammed de opschorting van annexatie. “Tijdens een gesprek met president Trump en premier Netanyahu werd een overeenkomst bereikt om de verdere Israëlische annexatie van Palestijnse gebieden te stoppen”, schreef hij. “De VAE en Israël kwamen ook overeen om samen te werken en een routekaart op te stellen voor het aangaan van een bilaterale relatie.”

Oman en Bahrein
Jeruzalem en Abu Dhabi, die een gemeenschappelijke vijand delen in Iran, hadden al gevestigde inlichtingen- en veiligheidsrelaties, die als een publiek geheim werden beschouwd.  Sultan Qaboos bin Said uit Oman was gastheer van premier Netanyahu tijdens een staatsbezoek in 2018 dat Mossad directeur Cohen had georganiseerd. Bahrein organiseerde vorig jaar een, door het Witte Huis geleide conferentie om onderhandelingen voor het plan te starten. Die twee Golfstaten zouden de Emiraten kunnen volgen bij het formaliseren van de betrekkingen met Israël. De grote speler blijft Saoedi-Arabië, het rijkste land van de Arabische wereld en beheerder van de Islamitische heilige plaatsen in Mekka en Medina. Analisten zeggen dat ze vermoedden dat kroonprins Mohammed bin Salman, de feitelijke heerser van het koninkrijk, zo’n stap zou willen zetten maar zich nog zal onthouden van conservatieve elementen in zijn land. Hoe stevig dit ‘Akkoord van Abraham’ is en welke Arabische landen zullen volgen, zal blijken na november 2020.