Israël en Duitsland, 50 jaar vriendschap

Op de eerste dag van zijn staatsbezoek aan Duitsland heeft de Israëlische president Reuven Rilkin (Likoed) nogmaals benadrukt hoe belangrijk het is dat de Sjoa wordt herdacht en dat er een Israëlisch-Duits-partnerschap bestaat. Ook stelde hij dat de gezamelijke strijd van Israël en Duitsland tegen racisme, extremisme en antisemitisme van groot belang is. Dit deed Rivlin tijdens een persconferentie met de Duitse bondspresident Joachim Gauck. Hij is op uitnodiging van Gauck drie dagen bij onze oosterburen om de vijftigste verjaardag van de diplomatieke banden tussen Israël en Duitsland te vieren.

Tijdens een staatsdiner in Sloss Bellevue in Berlijn zei Rivlin dat ‘de sterke en innige vriendschap die we dit jaar vieren, de vriendschap tussen Israël en Duitsland, alleen mogelijk kon worden omdat Duitsland verantwoordelijkheid nam voor haar misdaden in het verleden’. Volgens hem heeft de goede band niet alleen te maken met het verleden, maar kon deze ook tot stand komen omdat ‘Duitsland een van de weinige landen in Europa is dat de misdaden tegen ons volk volledig heeft erkend’. De Duitse president Gauck zei dat het een prachtig gegeven is dat niet alleen Israëli’s en Duitsers op politiek en diplomatiek niveau elkaar ontmoeten, maar ook op gewoon niveau in het dagelijkse leven. Daardoor ontstaan vriendschappen en relaties met nieuwe mogelijkheden, aldus de Duitser.

Boetekleed

Het gaat om een bilaterale band waar beide landen veel waarde aan hechten. Voor Duitsland is de vriendschap met de Israëli’s van belang vanwege onder meer het beladen verleden. De Jodenvervolging en de daaropvolgende Sjoa hebben in Duitsland grote wonden geslagen en een groot schuldgevoel teweeg gebracht. Sinds de tweede helft van de jaren veertig van de 20ste eeuw is het de Duitsers er daarom alles aan gelegen om de banden met Israël, het land dat in 1948 ontstond als thuisland voor alle Joden ter wereld, aan te halen en te verstevigen. De eerste officiële contacten werden in 1952 in Luxemburg gelegd tussen de Duitse bondskanselier Konrad Adenauer en de Israëlische leider David Ben Goerion. Met het verdrag van de Luxemburger Abkommen werden de eerste herstelbetalingen gedaan. Dit hangt nauw samen met de latere Wiedergutmachungspolitik van de opeenvolgende bondsregeringen en het boetekleed dat de Duitsers tot op de dag van vandaag dragen, maar heeft ook te maken naar de Duitse zoektocht naar een goede partner in het Midden-Oosten.

Geen kolonies

In tegenstelling tot de Fransen of Britten hebben de Duitsers bijvoorbeeld geen koloniaal verleden in de oriëntaalse wereld. De sterke band met Israël die in de afgelopen jaren is opgebouwd, draagt nu bij aan een sterke aanwezigheid in het gebied op politiek en diplomatiek gebied. Daarbij is ook voor Israël een goede band met Duitsland van belang. In de jaren zestig zetten de Israëli’s hun sentimenten tegen de Duitsers opzij omwille van een nieuwe vriendschap met het land waar zoveel Joodse geschiedenis lag en ligt. Sindsdien kunnen ze rekenen op Duitsland als bondgenoot die hen door dik en dun steunt. De diplomatieke banden werden voor het eerst aangeknoopt in 1965, maar het zou daarna nog lang duren voordat het algemene wantrouwen van de Israëlische bevolking tegenover de Duitsers zou zijn weggenomen. Daarvoor was de Sjoa nog te dichtbij.

‘Speciale band’

Tegenwoordig onderhouden Israël en Duitsland een ‘speciale band’, waarin ze dezelfde normen, waarden en uitgangspunten delen. Er zijn speciale samenwerkingsorganisaties voor de parlementen van en voor NGO’s in beide landen. Ook wordt er intensief samengewerkt op het gebied van veiligheid, geheime diensten en defensie. Geregeld vinden er bezoeken van Duitse en Israëlische staatshoofden en regeringsleiders in beide landen plaats en met regelmaat is er topoverleg, onder meer over de crisis’ in het Midden-Oosten. Maar binnen een vriendschap mag je ook kritiek hebben. In 2011 bekritiseerde bondskanselier Angela Merkel de Israëlische nederzettingenpolitiek op de West Bank, waarna er een diplomatieke rel ontstond met de Israëlische premier Benjamin Netanyahu. De hobbels werden een paar maanden later gladgestreken in Berlijn. Ten slotte hebben beide landen veel handel met elkaar. Na de Verenigde Staten is Duitsland de grootste handelspartner van Israël [bl].