Jacobs’ Chanoeka-toer, dag 4: Bourtange & Arnhem

‘Laat ik maar eens beginnen met schrijven voordat ik de auto instap, dacht ik vandaag, nadat ik om 8:13 uur mijn bed was uitgebeld door een of ander radioprogramma die mijn wekker had verslagen! Een interview van enige minuten live over de vraag of Joden wel of niet hun menora voor het raam plaatsen. Media hebben meer aandacht voor man bijt hond dan voor hond bijt man. Ja, natuurlijk zijn er families die dit jaar terughoudender zijn in het zichtbaar-joods-naar-buiten-treden, maar ik benadruk steeds weer dat ook andersom plaatsvindt. Niet toegeven en juist nu die menora voor het raam! Maar ja: man bijt hond trekt meer aandacht. Ik ga tanken. Blouma, mijn echtgenote, gaat vandaag weer mee en dus neemt ook Louk de Liever, mijn chauffeurmaatje voor vandaag, zijn vrouw mee. Amersfoort-Bourtange-Arnhem-Amersfoort, 446 km! En tussen al die kilometers door: fijne ontmoetingen, weerzien met vrienden die ik soms maar een keer per jaar zie. Maar bovenal: het zuivere vlammetje aansteken in de menora en bij al die mensen die ik vandaag mag ontmoeten. En natuurlijk ook mijn visitekaartje uitdelen aan die mensen die iets willen vragen, een probleem hebben, advies willen. Want weet dat er via het kleine zuivere vlammetje contacten ontstaan die veel verder reiken dan Bourtange.

Ik ben weer thuis, 22:45 uur. Het was een geweldige dag. In Bourtange hebben we eerst het middaggebed uitgesproken in de kleine sjoel en daarna allen naar buiten om de grote menora aan te steken. Zes en negentig aanwezigen. Ook veel niet Joodse vrienden, maar toch zeker de helft Joods. Voor velen is dit het enige Joodse gebeuren in de verre omtrek. Ook uit Duitsland zijn ze er weer. Bourtange ligt op de Duitse grens. Voor die Nederlanders die niet weten waar Bourtange ligt: vanuit de Randstad rijd je via Amersfoort naar het Noorden, urenlang. Op een gegeven ogenblik houdt de wereld bijna op. En als je dat punt bereikt heb, moet je nog een half uur naar het noordoosten verder rijden…..en ook dit jaar weer een nieuw gezicht. Eén van de vaste Bourtange Chanoeka bezoekers heeft in Den Andel een Joodse man ontmoet, die vanaf zijn bar-mitswa geen sjoel meer had betreden. ‘Kom voor Chanoeka naar de Vesting Bourtange’. En hij was er en zal er ook volgend jaar zijn, en het daarop volgende jaar. Zo werkt dat! Na de menora in de lokale herberg de gebruikelijke koosjere broodjes, dit jaar onverwacht en onbegrijpelijk één euro per broodje duurder, omdat de bakkerij Laromme nu bakkerij Rimon heet!?

Veel tijd hebben we niet: op naar Arnhem waar we twee uur en een kwartier later aankomen, gelukkig op tijd! Wethouder en burgemeester zijn er al. Het bestuur van de Joodse Gemeente heeft de soefganiot al klaarstaan. Een paar nieuwe jonge gezichten: studenten afkomstig uit Israël. Meteen zoon Yanki, de rabbijn van Chabad on Campus, op afsturen, reageer ik in mijn gedachten. Maar te laat! Nog voor ik voor mijn gedachten de passende woorden kon vinden, kwamen de studenten met de vraag: bent u de vader van Yanki? Nadat we het avondgebed in de sjoel hebben uitgesproken en de menora buiten ontstoken, zitten we in de zaal van de prachtige sjoel aan de koffie en soefganiot. En dan begint het zakendoen. Burgemeester, voorzitter van de Joodse Gemeente en Opperrabbijn tasten af hoe we volgend jaar de Joodse Gemeente Arnhem meer in de publiciteit kunnen krijgen, andere Godsdiensten kunnen betrekken. De bescheiden menora aan de straat, maar nog wel op het terrein van de Joodse Gemeente Arnhem, moeten we ontdoen van zijn bescheidenheid. We moeten strijden voor het blijvend recht van verschillende denkwerelden om naast elkaar te blijven bestaan, elkaar individueel te steunen en tegelijkertijd de gezamenlijke strijd te voeren voor al wat ons bindt als wereldgodsdiensten. Straal het respect naar andersdenkenden uit, laten we ons niet, ‘omdat het makkelijker is’ uit elkaar drijven! Ja, helaas waren een paar ouderen bevreesd om te komen. Morgen eerst een sjioer in Amsterdam, dan achterstallig werk op mijn Rabbinaat te Amsterdam, dan de menora en toespraak in het Sinai Centrum en tenslotte morgenavond 19:30 uur Winterswijk. Ik ben bekaf en ga naar bed. Chanoeka Sameach en nog vele jaren.’