Jan Post Hospers, drijvende kracht achter het OJCM, is overleden

Jan Post Hospers, de mede-oprichter en drijvende kracht achter het Overleg Joden, Christenen en Moslims (OJCM), is niet meer. Hij overleed op 8 februari op 67-jarige leeftijd en wordt dinsdag in besloten kring begraven. Bij Post Hospers, die familie was van verzetsheld Johannes Post, werd onlangs kanker ontdekt. De ziekte bleek al in een vergevorderd stadium en de afloop ervan was onomkeerbaar. Binnen het interreligieuze netwerk van Joden, moslims en christenen, maar ook binnen de PKN en Kerk in Actie, wordt getreurd om het verlies van een van de belangrijkste interreligieuze Nederlandse voortrekkers van onze tijd. “We zien het als ons aller verplichting om zijn levenswerk voort te zetten. Net als Jan willen wij blijven verbinden.”

Jeugdjaren
Jan Post Hospers werd op 30 november 1953 geboren in een gezin dat familie was van de in de Tweede Wereldoorlog gefusilleerde verzetsheld Johannes Post, die een grote rol speelde bij onder andere de Landelijke Knokploegen. In zijn jonge jaren bezocht Post Hospers het Atheneum in Hoogeveen, waar hij in 1972 zijn diploma Atheneum B haalde om vervolgens de vooropleiding Theologie te volgen. Na tien jaar studie aan de Theologische Hogeschool der Gereformeerde Kerken in Kampen ging hij naar het toen nog communistische Roemenië om daar Theologie te studeren. Hij deed er goede contacten op en zou er nog vaak terugkeren.

Minderheid zijn
Post Hospers was tussen 1985 en 1990 gereformeerd predikant in Schagen, en verhuisde in 1991 naar Indonesië om in de zending als universiteitspredikant te werken aan de Christelijke Universiteit Satya Wacana in Salatiga. In het overwegende moslimland kreeg hij door wat het is om tot een minderheid te behoren temidden van een meerderheid. ‘Hoe is het om ergens als minderheid te leven?’ werd de leidende vraag in Post Hospers’ leven. Over zijn periode in Indonesië zei hij later tegen de site van de Raad van Kerken: “Nu ik lang in Nederland ben, we kwamen in 2000 terug uit Indonesië, merk ik dat ik bijna automatisch weer in dat meerderheidsgevoel denk.”

Fitna
Een aantal jaar na zijn terugkeer in de polder werd Post Hospers geconfronteerd met de affaire Fitna, waarbij bekend werd dat PVV-leider Geert Wilders een videofilm aan het maken was die veel moslims in de wereld in het harnas zou jagen. Zo zou de politicus onder andere de Koran verscheuren. Met de Deense Cartooncrisis in het achterhoofd zetten de Nederlandse autoriteiten zich schrap voor demonstraties en boycotten tegen Nederland. Ondanks dat het verscheuren of verbranden van de Koran uitbleef, was er toch nog onrust onder moslims. Samen met Nederlandse moslims bezocht Post Hospers daarom de islamitische universiteit in Caïro, waar inzicht werd gegeven in de Nederlandse context.

Caïro-overleg
“De PKN had in 2005 met twee moskeekoepels de Verklaring voor de samenleving uitgegeven. Dat was de basis waarop ik verder kon. Vertegenwoordigers van de Raad van Kerken Nederland en het CMO gingen naar Caïro, naar het centrum van de islam, de Al Azhar Universiteit,” aldus Post Hospers. “Driss el Boujoufi legde daar uit dat Wilders parlementslid is en vrijheid van meningsuiting heeft, maar dat wat hij zegt niet het standpunt van de regering is of de mening van alle Nederlanders. Dat heeft veel spanning weggehaald.” Door contacten van de moslims en van Kerk in Actie in Egypte kwam het bezoek aan Caïro op het journaal in Egypte en op Al Jazeera. Na de reis telde het CMO voor om ook contact op te nemen met Joden in Nederland. Dat was het begin van het OJCM, toen nog ‘het Caïro-overleg’.

Drijvende kracht
Het OJCM is een terugkerend overleg en samenwerkingsverband waar de grote Joodse, christelijke en islamitische organisaties in Nederland in zitten. Sinds de oprichting is er een goede modus operandi uitgewerkt. Als er (religieuze) spanningen in de samenleving zijn, komen de gesprekspartners bij elkaar, maar ook worden er activiteiten georganiseerd en wordt er met regelmaat gesproken met het Rijk. Het OCJM is een betrouwbare overleg- en adviespartner geworden voor de overheid en andere organisaties in Nederland. Ook zijn er acties en statements, zoals solidariteitsuitingen met slachtoffers van terreur in het buitenland. Post Hospers was jarenlang de voortrekker vanuit de Raad van Kerken. Hij bouwde een goede band op met Joden en moslims. Hij trad niet altijd op de voorgrond en was bescheiden, maar was zeker een drijvende kracht binnen de organisatie.

Veel bereikt
Na zijn afscheid, in 2020, zei hij over het OJCM: “In de twaalf jaar dat het OJCM bestaat is er heel veel bereikt. De leden van Joodse, christelijke en islamitische komaf zijn enorm naar elkaar toe gegroeid. In het begin waren de contacten afhankelijk van een paar personen maar de samenwerking en het vertrouwen worden nu breder gedragen in de organisaties.” Natuurlijk schuurde het wel eens, vond Post Hospers. “Frustrerend is dat de agenda steeds veel te groot is. Dan wil je iets goed oppakken en word je weer ingehaald door de actualiteit die aandacht vraagt.” Vorig jaar ontstond tumult over een reactie van de Wereldraad van Kerken en de Raad van Kerken Nederland op de mogelijke ‘annexatie’ van delen van de West Bank voor de Israëlische regering. “Tja, daar wordt dan van het OJCM ook een reactie op verwacht terwijl we net pas begonnen zijn met zo’n gevoelig punt als wat betekent Jeruzalem voor jou?”

Meer zichtbaar zijn
Voor Post Hospers bleef het een uitdaging om het OJCM op de kaart te zetten. Het bereik was van groot belang, stelde hij. “Er ligt nog een kans in het meer zichtbaar zijn. Dat is best lastig want media houden van oneliners en het OJCM wil juist de mening van het brede middenveld uitdragen,” vertelde hij in 2020 op de site van de Raad van Kerken. “We hebben in het verleden een keer georganiseerd dat religieuze leiders gezamenlijk gingen stemmen. Dat was een succes en bereikte de media. Soms kun je je op een eenvoudige manier samen laten zien aan de samenleving en de media. Daarop zou het OJCM alerter kunnen zijn. Dat helpt om het beeld dat mensen hebben bij de verschillende religies te doorbreken.”

Vredesprijs
Tot aan zijn pensioen, in april 2020, bleef Jan Post Hospers voor de Raad van Kerken actief. De laatste jaren werkte hij bij Kerk in Actie als projectmedewerker ‘Ontmoeting met Moslims’. Na zijn pensioen bleef hij actief op dit werkterrein via Stichting Geloven in Samenleven, een initiatief van het OJCM. ‘Jan was in hart en nieren een bruggenbouwer en geloofde in de kracht van ontmoeting en samenwerking’, schrijft de Raad van Kerken op zijn website. Als kroon op zijn werk ontving Post Hospers een maand na zijn pensionering de Vredesprijs van het Nationale Iftar Comité. “Daar ben ik heel blij mee maar het is het werk van ons allemaal!” zei hij na afloop. 

Groot gemis
Binnen het OJCM wordt getreurd om het verlies van Post Hospers. “We zien het als ons aller verplichting om zijn levenswerk voort te zetten. Net als Jan willen wij blijven verbinden. Zijn levenswerk bestond daar uit, tegen alle polarisatie van dit moment in,” laat Hanneke Gelderblom als een van de Joodse Nederlanders binnen het OJCM aan Jonet.nl weten. Ze mist hem nu al ontzeggend. “Omdat we minimaal een keer in de week minstens een half uur aan de telefoon hingen. We bespraken al onze plannen en ideeën, en namen alles door. Jan was ook een huisvriend van ons.”

Trouw en standvastig
Ook Racit Bal van de moslims binnen het OJCM werkte veel met Post Hospers samen. Tegen de Raad van Kerken zegt hij: “Hij was een zeer goed mens. Die ietwat gebogen houding waarmee hij door de gangen liep, liet er misschien wel iets van zien. Je zag een bruggenbouwer die aan stille diplomatie deed, die gelukkig was als mensen elkaar vonden, die niet per se op de voorgrond hoefde te treden, kortom iemand die voor de zaak ging en niet voor zichzelf. Maar het goede van Jan zat ook in zijn trouw en standvastigheid.”

Begrafenis online
Bij Post Hospers werd onlangs kanker ontdekt dat ongeneesbaar bleek te zijn. Hij overleed op 8 februari, werd 67 jaar oud en laat een vrouw en twee kinderen achter. Hij wordt op dinsdag begraven. De dienst is om 13.00 uur te volgen of later terug te kijken op: https://kerkdienstgemist.nl/stations/1462 Blijken van medeleven en verhalen over Jan Post Hospers kunnen verstuurd worden naar het correspondentieadres: T. Plattje, Koningin Wilhelminalaan 34a, 7433 CJ Schalkhaar.