Joods Amstelveen is groter dan de sjoel alleen – column Guy Muller

Het aantal coronabesmettingen neemt met de dag toe. We lijken in een ‘tweede besmettingsgolf’ te zitten. Dat is zorgwekkend en beangstigend. Hebben we de top bereikt of moet het ergste nog komen? Als je in de herfstvakantie van plan was om op vakantie naar Duitsland te gaan, zoals wij dat waren, think again. Bezoekers uit de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht en andere delen van Nederland moeten bij binnenkomst in Duitsland een negatieve COVID-19 test tonen. Als je dat niet kan? dan veertien dagen in zelfquarantaine. De discussie over aangescherpte maatregelen, intelligente- of volledige lockdown is aan de orde van de dag. Wat zou zo een volledige lockdown voor thuiswerkende ouders met kinderen betekenen. Hoe zal onze gemeenschap met een tweede uitbraak om gaan? Kunnen we dat (weer) aan?

Hoe cliché het ook is om te zeggen dat corona ontwrichtend is. Dat is het echt wel. Los van al het geskype, gezoom en ge-vangen zitten in mijn pseudo-thuiskantoor met wasrek en een op laptop springende kat, was het tot aan de zomer ook een overspannen goochel-act voor gezinnen met kleine kinderen, drukke banen, een groot sociaal leven.
Ook voor het Joodse leven. De sjoels gingen vrijwel meteen, terecht en gelukkig, snel dicht. Wie een leven redt, redt de wereld. Het geluid van de Haman-ratels galmde nog na in de gebedsruimtes, toen niet veel later de stilte heerste. Lege stoelen, ongebruikte Tora-rollen en alleen gelaten gebedenboeken. Het gezamenlijke gebed stopte eveneens.

Op Rosj Hasjana was ik voor de eerste keer sinds het begin van de coronacrisis wee naar sjoel geweest. We zaten allemaal met een mondkapje op, anderhalve meter van elkaar af en mochten niet meezingen. En smoezen met een mondkapje op is al helemaal niet te doen. Maar wat zou het betekenen voor de gemeenschap als de sjoels zo een lange tijd dicht zijn?

Ludieke acties
De synagoge is meer dan alleen een plek om de laatste nieuwtjes en roddels te horen of om de beste Joodse mopjes van de beste vertellers te horen. Er schijnt ook gebeden te worden. Het is een plek van samenkomst. Samen maaltijden genieten. Leren. Rituelen. Rust – en als er spelende kinderen zijn, dan is er minder rust. Het wegvallen van de samenkomst in sjoel heeft nogal een impact op de gemeenschap.

Algauw pakten de Joodse instituties en gemeenschap de Joodse fakkel op, en begonnen een Olympische tocht van vereniging en kennisverspreiding. Zoomsessies over allerlei denkbare Joodse onderwerpen. Grappige en tot denken aanzettende filmpjes van rabbijnen. Schijnbaar kunnen ze toch korter van stof zijn. Pesach konden we vieren via Zoom en trouw kwam er een wekelijkse corona-update van de Joodse Gemeente Amsterdam (NIHS). Het CIDI organiseerde regelmatig lezingen over de Israëlische politiek, de LJG bracht boterkoek naar Beth Shalom. Er kwamen ook online lessen voor Joodse kinderen. Er waren mensen die elkaar eten brachten, ga zo maar door. Ik heb de mooiste initiatieven allemaal voorbij zien komen.

Roeiriemen uitgevonden
Dit alles geeft mij hoop en moed om te zien, hoe snel ‘we’ als gemeenschap, (ja, ‘we’, zoals ‘we’ allemaal Ajaccieden zijn als ‘we’ een wedstrijd hebben gewonnen) ons hebben aangepast aan de crisis en de niet bestaande riemen hebben uitgevonden om toch te kunnen doorroeien. Ik voelde me daardoor verbonden en gezien. En gemotiveerd om ook thuis niet bij te pakken bij te gaan zitten.

Wij (zie hierboven) hebben van de noodzaak een deugd gemaakt en tijdens deze crisis onze kinderen Ivriet leren lezen en schrijven. Hoewel ik nu langzamerhand gek word van het ‘aleph bet’-song en de ‘Hebrew colour’-song vinden ze het leuk en kunnen ze het ook echt een beetje.

De sjoels zijn alweer een tijdje open. Mooi voor de Hoge Feestdagen. De strengste voorzorgsmaatregelen worden genomen; afstand, ontsmetten, mondkapje. En aanwezigen worden er ook actief op aangesproken. Maar er zeker van zijn dat niemand besmet raakt, ben je niet. Ik blijf dan ook een beetje huiverig. Ik zou geen oog meer open doen als ik weet dat ik degene ben die een hele sjoel besmet.

Huis van samenkomst blijft
Een Joodse gemeenschap heeft zijn synagoge nodig. Een huis van samenkomst. Mooi of niet, meestal heeft iedereen toch wel wat te klagen over de inrichting, of over het gebouw dat volgens sommige te groot is en volgends andere te klein (lees benauwd of tochtig).  Of het is überhaupt de sjoel waar ik NIET in kom dawennen? De sjoel is een bijzondere plek en dat heeft weinig met het gebouw te maken. Dat komt door de mensen zelf.

Bedankt voor alle mensen die zo goed voor de leden van de gemeenschap zorgen. En dat geldt natuurlijk niet alleen voor kille koudesj Amstelveen.

Blijf goed voor elkaar.

Lees ook:
Elieser – column Guy Muller
‘Triest en ziek werd ik van het nieuws dat het standbeeld van de donkere Joodse man, Elieser, op de Joodse begraafplaats in Ouderkerk aan de Amstel vorige maand werd beklad. ‘WLM’ (White Lives Matter, red.) had een groep jongeren erop geklad. En dat daags voordat er een herdenking bij het beeld zou plaatsvinden. Wat een laffe daad. Gatverdamme…’

Deze column is mede mogelijk gemaakt door Stichting Maror.