‘Joods Beverwijk en Wijk aan Zee’ verschijnt in november

In november verschijnt het boek Joods Beverwijk en Wijk aan Zee van auteur Wim Spruit. Daarin gaat hij in op het verhaal van vijf ondergedoken Joodse kinderen in het huis van schrijfster Nel Schuttevaêr-Velthuijs en haar echtgenoot. Daarnaast gaat hij dieper in op het Joodse verleden van de stad Beverwijk en het dorp Wijk aan Zee.

Auteur Wim Spruit ontmoette enkele jaren geleden een van die Joodse kinderen, die bij de schrijfster onderdak vond. Tom Laus was inmiddels de tachtig gepasseerd, maar kon zich nog veel herinneren over zijn onderduikperiode in Beverwijk en wilde graag zijn verhaal vertellen. Daarom kreeg het boek als ondertitel Nel Schuttevaêr en haar vijf kleine onderduikers. De andere vier kinderen waren Bella Mossel, Saskia Delmonte, Soesmanus Zwaaf en Johnny Blitz.

Nel Schuttevaêr-Velthuys werd in 1903 in Alkmaar geboren en verhuisde na haar trouwen naar Beverwijk. Zij heeft tientallen familie- en streekromans op haar naam staan en bleef tot op hoge leeftijd publiceren. Zij overleed in 1996 op 92-jarige leeftijd.

Joodse geschiedenis

Beverwijk en het dorp Wijk aan Zee hebben een lange Joodse geschiedenis, daterend al vanaf 1800. In de tweede helft van de negentiende eeuw kreeg de Joodse gemeenschap een eigen synagoge die werd gefinancierd door de gemeente. De gemeenschap groeide zo snel dat het bestaande Joodse schooltje te klein werd en werd vervangen door een groter gebouw.

Spruit vertelt ook het verhaal van de ‘Beverwijkse kibboets’. Hier bereidden Palestina-gangers zich voor op een nieuw leven elders. Een aantal Palestine-gangers volgde hier tussen 1935 en 1938 landbouwonderwijs om toe te passen in hun nieuwe vaderland. De Kibboets was eerst aan de Kanaalweg in Beverwijk en verhuisde later naar het nabijgelegen Velsen-Noord, waar inmiddels een grote Joodse gemeenschap was ontstaan.

Beverwijk herdenkt

Verder staat Spruit stil bij de 99 vermoorde Joden op het Namenmonument van Beverwijk en bij de manifestatie ‘Beverwijk Herdenkt’ van 2017 in de Grote Kerk, waar onder andere Jacques Grishaver van het Nederlands Auschwitzcomité sprak. Na de oorlog bleef weinig tastbaars over van het bloeiende Joods leven. De synagoge die tijdens de oorlog zwaar was beschadigd, werd afgebroken. De Joodse gemeente ging op in die van Haarlem. De begraafplaats aan de Kuikensweg werd begin jaren vijftig ontmanteld. De stoffelijke resten kregen een laatste rustplaats op een speciaal gedeelte van begraafplaats Duinrust aan de Bankenlaan.

Het boek sluit af met een korte geschiedenis van de Joden in Nederland en over de Joden in Polen. De aanleiding voor dit hoofdstuk is de familiegeschiedenis van Tom Laus, die Poolse voorouders heeft. Hiermee krijgt ook diens persoonlijke familiegeschiedenis vorm in dit boek.

Het boek Joods Beverwijk en Wijk aan Zee is vanaf 25 november verkrijgbaar bij Readshop Beverwijk en IJmuiden/Velsen, Poliste in Wijk aan Zee en de Bruna-winkel aan Cronjéstraat in Haarlem.