Joods monument Arnhem onthuld

In Arnhem is een monument onthuld ter nagedachtenis van de Joodse Arnhemmers die de Sjoa niet hebben overleefd. Het is het eerste officiële gedenkteken in de stad dat stilstaat bij de vermoorde Joodse inwoners. Bij de onthulling, op de voormalige Kippenmarkt en bij de Eusebiuskerk, waren burgemeester Ahmed Marcouch (PvdA) en opperrabbijn Binyomin Jacobs (IPOR) aanwezig. Ook waren er honderden overlevenden, nabestaanden en nakomelingen. In Arnhem was voor 1940 een grote en levendige Joodse gemeenschap van tweeduizend personen. Zeker 1.500 van hen werden in de oorlog vermoord. Op 17 november 1942 werden velen van de Arnhemse Joden afgevoerd.

Nimmer vergeten
Het gedenkteken bestaat uit een stenen koffer en een Torarol. Op de sokkel staat te lezen: ‘slechts weinigen keerden terug naar hun Arnhem’. Op de rol staat: ‘Vergeet nimmer wat hen is aangedaan’. In tegenstelling tot wat tegenwoordig wel gebruikelijk is, zijn de namen van de slachtoffers niet op het monument te zien. Het werk is ontworpen door kunstenares Betty Jacobs, wiens grootouders werden vermoord in Sobibor. Volgens haar biedt het monument ook ruimte voor bezinning. “Dat is de bedoeling, dat mensen daar gaan zitten en er over nadenken wat er in de oorlog is gebeurd en wat er nu nog steeds gebeurt,” zei ze tegen Omroep Gelderland.

Marcouch geraakt
Volgens burgemeester Marcouch is het lot van de Joodse Arnhemmers ‘een lege bladzijde in ons verhaal over de Arnhemse oorlogsgeschiedenis’. Hij benoemde het nut van Struikelstenen en prees Joodse media, waaronder Jonet.nl, die over het verhaal van de Sjoa vertellen. “Nu gaan we verder. De Joodse gemeenschap verdient een gezicht. We moeten de deur naar het Joodse verhaal wagenwijd open zetten en er een onuitwisbaar uitroepteken achter plaatsen.” Het heeft Marcouch geraakt dat het monument is onthuld op de plek die vroeger het centrum van het Joodse leven was. “Vandaag maken we een vuist tegen polarisatie, radicalisering en haat zaaien. We laten zien dat het anders kan. Wij staan hier als broeders en zusters, naast elkaar.”

Waarschuwing
Opperrabbijn Jacobs benadrukte dat het monument er niet alleen is om iedereen te herinneren aan het kwaad van weleer. Volgens hem is het ook een ‘waarschuwing in keihard graniet’ tegen het antisemitisme dat telkens terugkeert en dat momenteel aan het groeien is. Jacobs kreeg applaus toen hij voorstelde om de kandelaar op de achtste dag van Chanoeka, 29 december, niet in de Arnhemse sjoel, maar bij het nieuwe gedenkteken aan te steken. Ieder jaar doet Jacobs een Chanoeka-toer langs steden in Nederland om lichtjes te ontsteken. Arnhem komt dan altijd aan bod, dus ook dit jaar.

Lees ook:
Gedenksteen in Arnhem voor vermoorde Palestina-pioniers
Binnenkort wordt in Arnhem-Zuid een gedenksteen onthuld voor twaalf Joodse Palestina-pioniers. In de Tweede Wereldoorlog verbleven ze in Huize Voorburg aan de Drielsedijk. Ze werden echter opgepakt en vermoord. Deze gebeurtenis is de Historische Kring Elden niet ontgaan.