Joodse gedupeerden kunnen erfpachtboetes terugclaimen
De gemeente Amsterdam zet deze week een historische fout recht. Het stadsbestuur heeft de stichting Individuele Terugbetalingen Amsterdam in het leven geroepen, die gaat toezien op de terugbetaling van geïnde erfpachtboetes die Amsterdam oplegde aan Joden die tijdens de Tweede Wereldoorlog gedwongen hun huizen moesten verlaten. Overlevenden en nabestaanden kunnen nu een aanvraag tot terugbetaling doen. Ook tegoeden bij de Gemeentegiro, die na de oorlog niet zijn opgevraagd, kunnen, inclusief de rente, nu worden geclaimd.
Met het openen van een website, waarop de aanvraag kan worden ingediend, lost het Amsterdamse College van Burgemeester en Wethouders een belofte in die het vorig jaar aan de gemeenteraad deed. Jonet berichtte in mei 2014 al over de ontwikkelingen.
Joden die na 1945 terugkeerden uit een concentratiekamp of van hun onderduikadres werden door de gemeente verplicht om alsnog hun erfpachtcanon te voldoen. Daar bovenop kregen ze een boete. 240 mensen gingen destijds in beroep tegen de boete, waarna ongeveer de helft werd kwijtgescholden. De gemeente gaat nu, zeventig jaar na dato, ook het overige deel restitueren. Omgerekend naar de waarde van nu, die ongeveer dertig keer de waarde is van het bedrag in 1945, komt dit neer op 1875 euro per dossier. In totaal heeft de gemeente een miljoen euro beschikbaar gesteld voor deze operatie.
Een onderzoek van het Nederlands Instituut voor Oorlog-, Holocaust- en Genocidestudies (NIOD) constateerde vorig jaar dat de gemeente de juridische mogelijkheid had om de boetes kwijt te schelden, maar dat niet deed. Burgemeester Eberhard van der Laan stelde toen vast: “Met de ogen van nu, maar ook met de ogen van toen, is het door de gemeente aan oorlogsslachtoffers opleggen van erfpachtboetes formalistisch en ongepast”. Het NIOD berekende dat het totale bedrag aan geïnde boetes bij benadering 820.000 euro telt.
Momenteel doet het NIOD onderzoek naar alle naheffingen die door gemeenten na de oorlog zijn gedaan. In november komt daar een rapport over naar buiten. Mogelijk dat naar aanleiding daarvan niet alleen de boetes over de niet betaalde erfpacht, maar de erfpachtcanon zelf ook wordt terugbetaald.
