Amsterdam betaalt erfpachtboetes en niet-opgevraagde tegoeden Gemeentegiro terug
Het overgebleven geld zal worden besteed aan Joodse maatschappelijke projecten en doelen. Over de gang van zaken rond de erfpachtcanon wordt nog extra onderzoek gedaan bij andere erfpachtgemeenten. Ook naar de manier waarop de gemeente na de Tweede Wereldoorlog is omgegaan met andere heffingen (zoals straatgeld en rioolrecht) wordt vervolgonderzoek gedaan. Dat stelt het Amsterdamse college van B en W vandaag in een brief aan de gemeenteraad.
Het college doet dit voorstel na twee afgeronde onderzoeken. Het onderzoek naar de erfpachtboetes van het Nederlands Instituut voor Oorlog-, Holocaust- en Genocidestudies (NIOD) en het onderzoek naar de niet-opgevraagde Girotegoeden van de heer Blocks, oud-directeur van de Nederlandse Vereniging van Banken. Blocks was vanuit die functie in 2000 betrokken bij de ‘Bankenovereenkomst’ waarbij de Joodse gemeenschap geld terug kreeg van de Nederlandse banken. Vooral de uitkomst van het NIOD-rapport is opvallend. Het NIOD constateert dat de gemeente de juridische mogelijkheid had om de boetes kwijt te schelden. Andere gemeenten zoals Den Haag kozen daarvoor. Amsterdam besloot destijds de boetes slechts te halveren.
Burgemeester Eberhard van der Laan (PvdA) is helder over deze uitkomst. “Het NIOD-rapport laat zien: met de ogen van nu, maar ook met de ogen van toen, is het door de gemeente aan oorlogsslachtoffers opleggen van erfpachtboetes formalistisch en ongepast”. De rechthebbenden danwel hun nazaten kunnen het geld claimen via een op te richten stichting. Aan de Joodse gemeenschap zal advies worden gevraagd over besteding van een eventueel resterend bedrag aan één of meer Joodse maatschappelijke doelen.
Een studente ontdekte in 2011 dat de Amsterdamse gemeente na de oorlog teruggekeerde Joden niet alleen aansloeg voor niet betaalde erfpachtcanon, maar hen ook een renteboete oplegde wegens ‘niet-tijdige betaling’. Het ging vaak om een achterstand in de betaling van de erfpachtcanon die was ontstaan omdat de ‘oorlogsbeheerder’ of ‘oorlogskoper’ de canon niet had betaald. Het NIOD berekende dat het totale bedrag aan geïnde boetes bij benadering 820.000 euro telt. Dit cijfer is een extrapolatie vanuit de aangetroffen bedragen in guldens naar een vermoedelijk totaal. Het bedrag in guldens is omgerekend naar euro’s en vervolgens met rente op rente omgerekend naar 2014. Dat komt nu dus neer op 870.000 euro [bl].
